Book Review: ΕΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑ, του GEORGES BERNANOS, εκδόσεις UTOPIA

(από τη Μαριάννα Φλέσσα)

Ο Georges Bernanos (1888-1948) είναι Γάλλος συγγραφέας που ξεκίνησε την συγγραφική του καριέρα ως δημοσιογράφος σε μια φιλομοναρχική εφημερίδα. Πολέμησε και τραυματίστηκε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η επιτυχία τον βρίσκει τη δεκαετία του ‘20 με τα βραβευμένα μυθιστορήματα Sous le soleil de Satan (1926) και La Jolie (1929). Την περίοδο αυτή διακόπτει κάθε σχέση του με την άκρα δεξιά και τίθεται απέναντι στο δογματισμό και τον κομφορμισμό του καθολικού ιερατίου. Επίσης, θα ταχθεί στο πλευρό των Ισπανών Δημοκρατικών στην περίοδο του Ισπανικού Εμφυλίου και θα ασκήσει δριμεία κριτική στην κυβέρνηση των δοσίλογων του Βισύ την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όλες οι παραπάνω ιδεολογικές του ανησυχίες θα τον θέσουν στο περιθώριο της συγγραφικής κάστας σε μία ομολογουμένως δύσκολη οικονομική περίοδο. Στο χείλος της καταστροφής και με τους δανειστές να τον καταδιώκουν, το 1934, γράφει κι εκδίδει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα το οποίο ήλπιζε ότι θα του έδινε μικρές ανάσες οικονομικής άνεσης.

Η Μεζέρ είναι μια ήσυχη επαρχιακή πόλη της Αλπικής Προβηγκίας στη Νότια Γαλλία. Εκεί, φτάνει μια σκοτεινή νύχτα ο νέος εφημέριος, οποίος δεν προλαβαίνει να εγκατασταθεί καλά καλά και να αναλάβει την καινούργια ενορία που του ανατέθηκε και βρίσκεται μπροστά σε μια σειρά φόνων που πρέπει να διαλευκανθούν. Είναι νέαρος σε ηλικία, αθώος και με βαθιά πίστη και έχει την αφέλεια να πιστεύει ότι με το ράσο του μπορεί να αλλάξει τον κόσμο! Τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα των φόνων πολλαπλασιάζονται συνεχώς. Οι κάτοικοι όντας επαρχιώτες, δεισιδαίμονες και κρυψίνοες είναι εμπόδια για την επαρκή έρευνα της υπόθεσης. Κάποιοι φοβούνται μήπως αποκαλυφθούν τα μυστικά τους. Άλλοι τα ανομολόγητα πάθη τους. Με σύμμαχο τον ορθολογισμό, αλλά ταυτόχρονα με μια στοχαστική διάθεση σχετικά με τη φύση του ανθρώπου, την αλήθεια και το ψέμα, ο νεαρός εφημέριος επιχειρεί τη λύση της υπόθεσης που αποδεικνύεται επίπονη. Κάθε βήμα του προς την αλήθεια είναι ένα αδιέξοδο που περιπλέκεται όλο και περισσότερο, καθώς οι κάτοικοι της Μεζέρ προσπαθούν να κρύψουν ένα παρελθόν που ελπίζουν να ξεχαστεί. Είναι φορές που οι ερωτήσεις που γίνονται με σκοπό την εξιχνίαση της υπόθεσης έχουν μια πνευματική βάση και μια διάθεση υπαρξιακής διερεύνησης. Σε όλη τη διάρκεια της αφήγησης, η αίσθηση ότι διερευνάται η ανθρώπινη φύση και τα όριά της δεν αφήνει τον αναγνώστη καθώς ακροβατεί ανάμεσα στο αστυνομικό και στο πνευματικό στοιχείο. Ο συγγραφέας κατορθώνει να τα εξισορροπήσει και να μας δώσει μια αστυνομική ιστορία διαφορετική από αυτές που έχουμε συνηθίσει.

Το μυθιστόρημα μου θύμισε πολύ τις αφηγήσεις του Μωπασσάν ενώ σε πολλά σημεία του, κυρίως στην αρχή, οι επιρροές του Χένρι Τζέημς είναι εμφανείς. Σε ό,τι αφορά το ίδιο το έγκλημα, είναι στιγμές που ως αναγνώστης ένιωσα ότι παρακολουθώ μια παρτίδα σκάκι όπου οι παίκτες έχουν μια συγκεκριμένη, ασφυκτικά προκαθορισμένη στρατηγική. Κάποιες φορές, με ανακούφιση, θεωρούσα ότι ο ιερέας δείχνει να κρατά ο ίδιος το κλειδί της επίλυσης του μυστηρίου και ότι πλησιάζω στο δολοφόνο και στο κίνητρο. Αλλά όχι. Νέα ανατρεπτικά στοιχεία μετέθεταν τις υποψίες αλλού. Ο συγγραφέας απαιτεί όλη την προσοχή και την προσήλωση του αναγνώστη. Προσφέρει αδιάκοπα λεπτομέρειες που αφορούν το έγκλημα εντός του κειμένου, οι οποίες στο τέλος είναι μέρος της λύσης. Μη γνωρίζοντας τον τρόπο που γράφει,κυρίως στην αρχή της ανάγνωσης, αναγκάστηκα πολλές φορές να γυρίσω πίσω στο κείμενο και να τις αναζητήσω.

Το Ένα έγκλημα είναι μια διαφορετική ιστορία μυστηρίου από αυτές που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε. Καλλιεργεί, έντεχνα, μια πνευματική προσέγγιση  του μυστηρίου και την αφήνει να αγκαλιάσει το αστυνομικό στοιχείο και να γίνει κομμάτι του. Το χρησιμοποιεί, όπως αποδεικνύεται, ως τη βάση της πλοκής. Ίσως ο σκοπός του μυθιστορήματος να είναι η διερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής και τον προθέσεών της με φόντο μια σειρά φόνων. Από την άλλη, η εξιχνίαση του εγκλήματος είναι ένα στοιχείο στιβαρό, ορατό, που κυριαρχεί . Πραγματικά, δεν υπάρχει ούτε μία περιττή λεπτομέρεια και όλα δένουν με τον πλέον ικανοποιητικό τρόπο! Να θυμάστε ότι είναι ένα κείμενο που απαιτεί την αφοσίωσή σας.

Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα!

Περισσότερες λεπτομέρειες διαβάστε εδώ!