Συνέντευξη: ΛΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: "Γράφω από παιδί για να αποφύγω την τρέλα"

 

Η Λία Νικολάου γεννήθηκε το 1974 στον Βόλο, όπου και συνεχίζει να ζει. Έχει σπουδάσει Εφαρμογές πληροφορικής μα εδώ και αρκετά χρόνια ασχολείται μόνο με τη συγγραφή. Είναι μητέρα δύο αγοριών που, πλέον, είναι ενήλικες και, όπως χαρακτηριστικά η ίδια αναφέρει, είναι πλάσμα ψυχικά ερμαφρόδιτο. Αγαπά τη λογοτεχνία Κουήρ θεματικής και η Τέχνη, από όπου κι αν πηγάζει, τη θρέφει και την εμπνέει.

(Συνέντευξη στην Κατερίνα Τσαμπά)

Λία σε καλώς ορίζω στα ΒΙΒΛΙΟγραφικά και σ’ ευχαριστούμε που είσαι εδώ. Προσωπικά, σε γνώρισα πρόσφατα όταν συνδεθήκαμε στο facebook και μόλις πριν λίγες μέρες διάβασα το “Το Λαϊνάκι»  που είναι το νέο σου βιβλίο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ελκυστής. Τι σε ώθησε να γράψεις αυτό το βιβλίο; Η φράση του Backman (την αναφέρεις αν θέλεις) ή και κάτι ακόμα; 

Όλα ξεκίνησαν από τη φράση του Fredrick Backman «Λένε πως οι άνθρωποι αλλάζουν όταν ταξιδεύουν». Με στοίχειωσε, με βασάνισε, κι επί τρία χρόνια στέριωσα πάνω της τις μνήμες μου ώστε να κάνω κι εγώ ένα ταξίδι, όχι στον Χώρο αλλά στον Χρόνο· και να αλλάξω, όσο αυτό ήταν εφικτό.

Τι είναι το λαϊνάκι; Βάλε μας λίγο στην ιστορία του βιβλίου.

Το Λαϊνάκι είναι ένα αντικείμενο. Ένα μικρό λαγήνι που γίνεται σύμβολο μίας γενιάς και κληροδοτείται στην επόμενη μαζί με τα πάθη και τους καημούς που κουβαλάει εντός του. Γύρω του ο κόσμος και οι άνθρωποι αλλάζουν, οι καιροί αλλάζουν και οι συνήθειες, κι όμως με έναν τρόπο οι σκέψεις και τα συναισθήματα, η κουλτούρα και η επιβολή της από γενιά σε γενιά, παραμένουν ίδια και απαράλαχτα. Ο Χαραλάμπης, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, μέσα από τις προσωπικές του ιστορίες και τις βουτιές του νου του στα περασμένα, μας μεταφέρει τόσο στη γενιά του όσο και στη γενιά του πατέρα του και μας γνωρίζει χρόνια δύσκολα αλλά και λυτρωτικά, και την ανθρωπογεωγραφία μιας εποχής που, νομίζουμε, πως άλλαξε. Κι αν τελικά αυτό συνέβη, στο τέλος θα το κρίνει ο αναγνώστης κλείνοντας το βιβλίο.

Έχεις γράψει άλλα δύο μυθιστορήματα. Τι πραγματεύονται; 

Το «Να μ’ Αγαπάς», που κυκλοφόρησε το 2020, μιλάει για τη βαθιά αγάπη ενός ομόφυλου ζευγαριού. Τα προβλήματα που συναντά η αγάπη αυτή ώσπου να ριζώσει και να θεριέψει, μέσα σε μια κοινωνία όχι και τόσο φιλική. Μιλά όμως και για την αναζήτηση και την αποδοχή του Εαυτού πέρα από τις κοινωνικές συμβάσεις και τα πρέπει.

Τα «Θύματα», που κυκλοφόρησαν το 2022 επίσης από τις εκδόσεις Βακχικόν, ξεδιπλώνουν όλες τις πτυχές της ενδο-οικογενειακής, κυρίως, βίας. Της βίας που πηγάζει (πάλι) από τη μη αποδοχή του Εαυτού και από την εσωτερικευμένη ομοφοβία. Πραγματεύεται επίσης τις σχέσεις Γονιού-Παιδιού, προτού οι ήρωες του βιβλίου αναζητήσουν την αλήθεια τους και κατόπιν της αποδοχής αυτής. Τα «Θύματα» είναι ένας καθρέφτης της υποκρισίας στην οποία βυθίζονται, αθέλητα πολλές φορές και ασύνειδα, οι άνθρωποι, με μοναδικό σκοπό να νιώσουν πως δεν είναι απόκληροι· πως ανήκουν κάπου.

Η συγγραφή ήταν όνειρο για σένα; 

Όχι. Η συγγραφή ήταν βαθιά εσωτερική ανάγκη. Γράφω από παιδί για να αποφύγω την τρέλα.

Συνεχίζεις να γράφεις; Θα μοιραστείς μαζί μας λίγα στοιχεία από το επόμενό σου βιβλίο;

Προς το παρόν δεν έχω κάτι να μοιραστώ διότι έχω αναλάβει την ευθύνη της ανοιακής μητέρας μου, κάτι που μου απορροφά όλη την ενέργεια και δεν μου αφήνει καθόλου ελεύθερο χρόνο. Ωστόσο, πάντα, κρατώ σημειώσεις που κάποια μέρα θα γίνουν το επόμενο έργο μου.

Πώς βλέπεις τον χώρο του βιβλίου; Οι αναγνώστες είναι πιο απαιτητικοί από παλιά κι ας είναι πιο λίγοι;

Πιο απαιτητικοί δεν ξέρω αν είναι… Γνωρίζω όμως πως επειδή έχουν πολλές επιλογές −αφού πλέον είναι περισσότεροι εκείνοι που γράφουν από αυτούς που διαβάζουν−, είναι κάπως… χαμένοι. Ο χώρος των βιβλίων είναι ένα σύμπαν αχανές: Θέλεις δεν θέλεις κάποια στιγμή χάνεσαι. Οι επιλογές του κάθε αναγνώστη, λοιπόν, ξεκάθαρα άπτονται του εσωτερικού του προσανατολισμού και της εγκεφαλικής και συναισθηματικής του πυξίδας.

Στο Λαϊνάκι αναφέρεσαι σε μια εποχή όπου οι Έλληνες στιγματίστηκαν από τα δρώμενα. Μιλάμε για τα χρόνια από το 1930 και μετά. Τι σε έκανε να αναφερθείς σε αυτήν την εποχή;

Είναι μια εποχή που αγγίζει τις δικές μου μνήμες καθώς οι δικοί μου άνθρωποι μιλούσαν συχνά γι’ αυτή. Στιγμάτισαν τα παιδικά μου χρόνια οι αναμνήσεις τους και αποτυπώθηκαν σαν με πυρογράφο στον νου μου. Γι’ αυτό προέκυψε και η απαθανάτισή τους στο χαρτί…

Τι είναι αυτό που σε ενδιαφέρει όταν γράφεις ένα βιβλίο; Να είναι σημαντικοί οι χαρακτήρες ή η πλοκή;

Τώρα που το λες… Δεν το είχα σκεφτεί αυτό ποτέ! Λοιπόν, τώρα που το σκέφτομαι, τελικά εστιάζω στους χαρακτήρες. Αναζητώ το βάθος τους, τους φτάνω στα όριά τους. Κι αυτοί, μου δίνουν την πλοκή.

Πώς εμπνέεσαι;

Από τους ανθρώπους. Από τη ζωή και τις εμπειρίες που μας δίνει, όσο και από τους τρόπους που βρίσκουμε ή εφευρίσκουμε ώστε να τις αντιμετωπίσουμε και να επιβιώσουμε.

Πώς επηρεάζεσαι από τις κριτικές των αναγνωστών; Μιλάω για τις αρνητικές αυτών.

Τις διαβάζω. Κι ανάλογα τον τρόπο έκφρασης του δυσαρεστημένου αναγνώστη αντιλαμβάνομαι αν οφείλω να δώσω σημασία σε όσα ειπώθηκαν ή όχι. Εκείνοι που θα πουν κάτι αρνητικό δίνοντας επιχειρήματα και εξηγώντας το τι τους ώθησε να εκφράσουν την αρνητική τους άποψη, μας βοηθούν στο να γίνουμε όχι μόνο καλύτεροι συγγραφείς αλλά και καλύτεροι άνθρωποι. Υπάρχουν, βέβαια, και οι άλλοι που απλώς επιθυμούν να βγάλουν προς τα έξω τα μαύρα πουλιά που θρέφουν εντός τους λέγοντας ανυπόστατες κακίες. Αυτούς απλά τους προσπερνώ, δεν έχουν κάτι να μου δώσουν, προτιμώ να τους αποφεύγω όπως κάνω με όλους τους αρνητικούς ανθρώπους που συναντώ στη ζωή μου.

Στο Λαϊνάκι γεννάς πολλά συναισθήματα. Υπάρχει κάποιο μήνυμα μέσω αυτών και φυσικά της ίδιας της ιστορίας που θέλεις να μεταφέρεις στους αναγνώστες;

Όχι μόνο στο Λαϊνάκι, σε όλα μου τα βιβλία η επαφή μου με τους αναγνώστες επιθυμώ να είναι συναισθηματική. Μου αρέσει να λειτουργώ σε αυτό το επίπεδο όπου ο επικοινωνιακός διάλογος που ανοίγει με τον κάθε αναγνώστη που διαβάζει το βιβλίο μου, να είναι στο −κατ’ εμέ− ανώτερο επίπεδο, εκεί όπου εδράζονται τα συναισθήματα. Κι αυτό κάνει την επικοινωνία σχεδόν τηλεπαθητική.

Από επαγγελματική απορία κάνω συχνά την ερώτηση αυτή: Αν ερχόταν ένας νέος συγγραφέας και σου ζητούσε μία μόνο συμβουλή να του δώσεις για το ξεκίνημά του, ποια θα ήταν αυτή;

Να αναρωτηθεί για ποιο λόγο θέλει να γράψει. Κι αν αυτός ο λόγος είναι η Αγάπη, τότε να φροντίσει να οχυρώσει τον εαυτό του με αυτή και να προχωρήσει. Αν είναι οποιοσδήποτε άλλος λόγος (το χρήμα, η φήμη, η προσωπική φιλοδοξία κλπ), τότε να το ξανασκεφτεί.

Συμμετέχεις σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς; Ποια η γνώμη σου;

Πέρα από δύο Ποιητικούς διαγωνισμούς που έχω συμμετάσχει στη ζωή μου (και δεν τα πήγα και τόσο καλά 😊 ), δεν συνηθίζω να συμμετέχω σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Δεν έχω άποψη επί του θέματος, ο καθένας μπορεί να κάνει αυτό που τον εκφράζει σαν δημιουργό…

Ποιο προβλέπεις να είναι το μέλλον του βιβλίου σε π.χ. δεκαπέντε χρόνια από τώρα; Πάντα με βάση τα τωρινά δεδομένα.

Εύχομαι από καρδιάς κι ελπίζω να είναι φωτεινό και δημιουργικό και να βρίσκεται εμπρός σε νέους ορίζοντες. Γιατί, στη χώρα μας, το μέλλον των βιβλίων είναι δυσοίωνο όσο και το μέλλον των ανθρώπων που δεν μαθαίνουν να αγαπούν τα βιβλία από την παιδική τους ηλικία.

Εδώ θέλω να σε ευχαριστήσω εκ μέρους των ΒΙΒΛΙΟγραφικών που μοιράστηκες τόσα μαζί μας και θέλω να μας δώσεις μια ευχή σχετική με τα βιβλία, καθότι τα ΒΙΒΛΙΟγραφόπουλα είναι όλα φανατικοί/ές αναγνώστες/τριες.

Κι εγώ σας ευχαριστώ, ολόψυχα, για το βήμα να μιλήσω για το έργο μου. Μια ευχή… Να διαβάζετε! Τα βιβλία είναι ικανά κι έχουν τη δύναμη να ανοίγουν δρόμους στο νου μας εκεί που πριν βρίσκαμε μόνο αδιέξοδα.