Book Review: ΤΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ, της PAM JENOFF, από εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ

Μια ιστορία αφιέρωμα, στις αφανείς ηρωίδες της SOE (Special Operations Executive)*

(Της Γιώτας Βασιλείου)

«Σε καιρό πολέμου, η αλήθεια είναι τόσο πολύτιμη, που θα πρέπει πάντοτε να συνοδεύεται από μια σωματοφυλακή ψεμάτων» Ουίνστον Τσόρτσιλ

Η αυλαία ανοίγει με φόντο τη Νέα Υόρκη του 1946. Η Γκρέις Χίλι, αργοπορημένη για τη δουλειά της κι αντιμετωπίζοντας ένα τροχαίο που έχει κλείσει το δρόμο, αποφασίζει να κάνει παράκαμψη μέσα από το Γκράντ Σέντραλ, τον κεντρικό σταθμό της πόλης, προκειμένου να κερδίσει χρόνο. Η παράκαμψη αυτή θα φέρει στο δρόμο της μια ξεχασμένη βαλίτσα. Η ανθρώπινη περιέργεια ωθεί τη Γκρέις να την ανοίξει. Ανοίγοντάς την αποσκευή είναι σα ν΄ανοίγει το Κουτί της Πανδώρας, απ’ όπου ξεπετάγεται μια απίστευτη και συνάμα συναρπαστική ιστορία. Στις σελίδες που θα ακολουθήσουν θα γνωρίσουμε τρεις γυναίκες απλές και καθημερινές, που η ζωή τις έφερε τη μία στο δρόμο της άλλης. 

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της, η Jenoff μας δίνει πολλές και πολύτιμες πληροφορίες για τις γυναίκες κατασκόπους της SOE και το έργο τους. Περιγράφει με λεπτομέρειες τη στρατολόγηση των κοριτσιών, την αμείλικτη εκπαίδευσή τους και τις σχέσεις αδελφικής φιλίας που τα ένωνε. Απ’ ότι προκύπτει από την ιστορία, λόγω του ότι οι άντρες κατάσκοποι είχαν ως επί το πλείστον είτε αποκαλυφθεί, είτε κινούσαν τις υποψίες των Ναζί, οι νέες αυτές κοπέλες, όλες έχουσες πάρα πολύ καλή γνώση της γαλλικής γλώσσας, επιστρατεύονταν από τη SOE, και μετά από την εκπαίδευσή τους, έπαιρναν «φύλλο πορείας» για τη Β.Γαλλία, όπου θα έπαιζαν το δικό τους, νευραλγικό ρόλο, στην Αγγλογαλλική Αντίσταση. 

«Δημιούργησε μια ιστορία, για την οποία θα είσαι περήφανη»

Οι χαρακτήρες που έπλασε με την πένα της η συγγραφέας έχουν νεύρο, είναι μεστοί και αληθοφανείς. Έχουν πλαστικότητα και μια δυναμική που προσωπικά την απόλαυσα. Ο τρόπος που τους διαχειρίζεται δε, είναι ευφυής και προφέρει στην ιστορία. Σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με στρατιώτες που έχουν δώσει όρκο στον αγώνα αλλά για απλά καθημερινά κορίτσια, που κατάφεραν να υπερβάλλουν εαυτόν, να θέσουν σε έλεγχο αρχέγονα συναισθήματα όπως είναι ο φόβος, ο πόνος, η δειλία και να υπερπηδήσουν ασύλληπτα εμπόδια, με δύναμη ψυχής που, μέχρι χθες, ούτε οι ίδιες γνώριζαν ότι κατέχουν.  

Aπλά καθημερινά κορίτσια, που κατάφεραν να υπερβάλλουν εαυτόν

Είναι πολύ συγκινητικές οι περιγραφές της Μαρί, μια από τις εκπαιδευόμενες πράκτορες, γονέα ενός μικρού κοριτσιού και σκληρά εργαζόμενης. Βλέπουμε τη θυσία που κάνει, αφήνοντας πίσω την κορούλα της και τη μάχη που δίνει για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις τρομακτικές απαιτήσεις του εγχειρήματος. Μας εξιστορεί την αγωνία, τον πόνο, το φόβο αλλά και την αλληλεγγύη μεταξύ των κοριτσιών/πρακτόρων. Ρισκάρει τη ζωή της κι αγωνίζεται να φέρει εις πέρας το δύσκολο έργο που της έχει ανατεθεί. Είναι ένα από τα βασικότερα πρόσωπα της ιστορίας και για μένα αυτό με το οποίο δέθηκα περισσότερο.

«Στρίμωχναν κομματάκια χαρτί στη στενή χαραμάδα των παραθύρων του κελιού και τα έσπρωχναν να πέσουν στο έδαφος σαν χαρτοπόλεμος. Ήταν σημειώματα, ορνιθοσκαλίσματα πάνω σε ό,τι μπορούσαν να βρουν, γραμμένα με κάρβουνο ή μερικές φορές με αίμα, στα οποία ρωτούσαν για συγγενείς ή προσπαθούσαν να στείλουν νέα τους. Ή ήταν απλώς ένα “Je suis la”, είμαι εδώ και μετά ένα όνομα γιατί σύντομα θα σταματούσαν να υπάρχουν και κάποιος έπρεπε να τις θυμάται.»

Η γραφή και το ύφος της Pam Jenoff είναι λιτά και προσιτά. Μέσα από την τριτοπρόσωπη αφήγηση, μας μεταφέρει μπρος-πίσω στο χρόνο, ξετυλίγοντας σαν κουβάρι την πλοκή και χωρίς να κουράζει αλλά ούτε να δυσκολεύει τον αναγνώστη που παρακολουθεί από κοντά τα γεγονότα. Αντίθετα, το βιβλίο διαβάζεται άνετα και ευχάριστα. Αν μπορώ να πω ότι κάτι με «ενόχλησε», αυτό θα ήταν το γεγονός ότι δε δόθηκε η ένταση που εγώ θα επιθυμούσα, σε σχέση με το ιστορικό πλαίσιο. Μιλάμε για την πιο σκοτεινή στιγμή της ανθρώπινης υπόστασης. Θα ήθελα με κάποιο τρόπο, να αποδώσει αυτή την «ασχήμια» η συγγραφέας. Ωστόσο, κατανοώ ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ντοκουμέντο αλλά με ένα μυθιστόρημα, που κύριο θέμα του είναι οι ηρωίδες και τα επιτεύγματά τους και όχι οι κτηνωδίες των Ναζιστικών δυνάμεων. 

Πριν κλείσω θα ήθελα να αναφερθώ στη μετάφραση του έργου. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι, η σωστή μετάφραση και η καλή επιμέλεια, είναι σημεία  κλειδιά για την έκδοση ενός βιβλίου. Η κυρία Αναστασία Δεληγιάννη έχει κάνει λοιπόν, άριστη δουλειά. Με πολύ καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας και όμορφο λεξιλόγιο, χωρίς –ας μου επιτραπεί η έκφραση- «φρου-γρού κι αρώματα», κατόρθωσε να αποδώσει στο μέγιστο βαθμό το πρωτότυπο κείμενο.

Εν κατακλείδι, «Τα εξαφανισμένα κορίτσια του Παρισιού» είναι μια συναρπαστική ιστορία για την αγάπη, την ανθρωπιά, την αυτοθυσία, τη θέληση, τη δύναμη ψυχής, την τόλμη και τον ηρωισμό. Μια ιστορία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, που συγκινεί και καθηλώνει. Είναι ένα βιβλίο που φωτίζει σκοτεινές γωνιές της ιστορίας και που σίγουρα θα λατρέψουν οι λάτρεις του είδους. Αν είσαι ένας από αυτούς, στο προτείνω με το χέρι στην καρδιά!

Καλές αναγνώσεις!

*Η S.O.E. (Special Operations Executive) ήταν η μυστική υπηρεσία Επιχειρήσεων Ειδικών Αποστολών, στους κόλπους της οποίας εκπαιδεύονταν κατάσκοποι, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.  Στόχων των κατασκόπων ήταν η αποδυνάμωση και ει δυνατόν, η καταστροφή των δυνάμεων του Χίτλερ στη Γαλλία. Η Jenoff βάσισε την ιστορία του βιβλίου της, πάνω στην πραγματική ιστορία της  Vera Atkins, η οποία υπήρξε πράκτορας και σημαίνων πρόσωπο στη  SOE. Εργάστηκε στο τμήμα F Section, το οποίο έστειλε συνολικά 470 πράκτορες στη Γαλλία, εκ των οποίων οι 39 ήταν γυναίκες.

Vera Atkins

Η Vera Atkins με συνεργάτες στης στη SOE.

Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα ή να αγοράσεις το βιβλίο εδώ.