Book Review: ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΑΛΑΜΑΝΙΚΑΣ: "H συγγραφή δεν είναι επάγγελμα, ούτε χόμπι, είναι μια μορφή αναπνοής."

Ο Χρήστος Σαλαμανίκας γεννήθηκε το 1982 στην Αθήνα και ζει μαζί με την οικογένειά του στη Μαγούλα Αττικής. Σπούδασε Κοινωνική Πολιτική και Ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, όμως η πορεία του δεν περιορίστηκε ποτέ σε ακαδημαϊκά όρια. Υπήρξε επί σειρά ετών πρωταθλητής στο Ολυμπιακό άθλημα του Τζούντο, καθώς και Βαλκανιονίκης. Το Τζούντο υπήρξε για εκείνον τρόπος ζωής — ένας δρόμος σωματικής και ψυχικής καλλιέργειας, ένα πεδίο όπου το σώμα, ο νους και το ήθος δοκιμάζονται και διαμορφώνονται.

Σήμερα, συνεχίζει αυτό τον δρόμο ως προπονητής του Α.Σ. Φλόγα Μαγούλας, συλλόγου που ίδρυσε το 2016. Το έργο του «Σφηνάκια Σοφίας» είναι το πρώτο του βιβλίο και γεννήθηκε μέσα από τα βιώματα, τα ερωτήματα και τις απαντήσεις που προσφέρει η ζωή όταν της δώσεις χώρο. Ένα βιβλίο-καθρέφτης και ταυτόχρονα πυξίδα για όσους τολμούν να κοιτάξουν μέσα τους.

(Συνέντευξη στην Κατερίνα Τσαμπά)

Γεια σου Χρήστο και καλώς ήρθες στα ΒΙΒΛΙΟγραφικά. Πριν λίγους μήνες, κυκλοφόρησε το πρώτο σου βιβλίο «Σφηνάκια σοφίας» από τις Εκδόσεις Γραφή. Θέλεις να μας πεις δυο λόγια γι’ αυτό το βιβλίο; Τι περιλαμβάνει; Τη σοφία σίγουρα, αλλά πώς;

Καλώς σας βρήκα και σας ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον σας. 

Τα «Σφηνάκια σοφίας» είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε έχοντας κατά νου ένα μικρό φιλοσοφικό ψηφιδωτό που για την κατασκευή του, επέλεξα να χρησιμοποιήσω πενήντα συνολικά ρήσεις μεγάλων στοχαστών, επιστημόνων, καλλιτεχνών, φιλοσόφων κ.ά.

Κάθε κεφάλαιο ξεκινά με ένα μικρό βιογραφικό για την προσωπικότητα στην οποία αποδίδεται η κάθε ρήση, όχι όμως με στείρες και επιγραμματικές πληροφορίες αλλά με μια δική μου ματιά σε γεγονότα που θεώρησα ότι ο αναγνώστης αξίζει να γνωρίζει για τους ανθρώπους που αναφέρομαι.

Κατόπιν, παραθέτω διάφορες σκέψεις, προβληματισμούς, συμπεράσματα αλλά και παραδείγματα μέσα από δικές μου προσωπικές εμπειρίες για το πώς θα μπορούσε η κάθε ρήση να φανεί χρήσιμη στους αναγνώστες του βιβλίου, χωρίς όμως να επιβάλλει σκέψεις ή νουθεσίες, χωρίς προστακτική και πρέπει. Να γδέρνεις το πρέπει από το πι έως το γιώτα, είπε κάποτε ο ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης και δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο.

Γιατί αυτό το θέμα; Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος σου;

Ζούμε σε μια εποχή που οι ρυθμοί είναι καταιγιστικοί, οι υποχρεώσεις αμέτρητες και ο ελεύθερος χρόνος ελάχιστος. Οι άνθρωποι έχουν σταματήσει σε ανησυχητικό βαθμό να αλληλοεπιδρούν και να συζητούν μεταξύ τους. Ένας από τους πρωταρχικούς λόγους που με οδήγησαν στην συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν το ότι ήθελα να θυμίσω το πόσο σημαντικές είναι για όλους μας αυτές οι συζητήσεις, αυτή η αλληλεπίδραση με τον άλλον που θα σου πει την γνώμη του, τον προβληματισμό του, θα γελάσετε μαζί, θα ταυτιστείς, θα προβληματιστείς, θα βγάλεις συμπεράσματα. Για αυτό έγραψα τα σφηνάκια, ένιωσα την ανάγκη να γίνω για τον κάθε αναγνώστη ξεχωριστά, εκείνος ο αγαπημένος φίλος που θα κάτσει μαζί του και θα τα πούνε και θα τα πιούνε!

   

Ένας εξίσου σημαντικός στόχος μου ήταν το να δείξω στον αναγνώστη μια άλλη πλευρά της φιλοσοφίας, να τον ενθαρρύνω να την προσεγγίσει όπως της αξίζει, όχι σαν κάτι το βαρύ και δυσνόητο, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά σαν έναν απροσμέτρητο θησαυρό γνώσης που μας χάρισαν απλόχερα κάποιοι πολύ προικισμένοι άνθρωποι ανά τους αιώνες.

Ξέρω ότι σου αρέσει να γράφεις και θέλω να μας πεις τι σκέφτεσαι περί συγγραφής. Ουσιαστικά θα ήθελα να διαβάσουν οι επίδοξοι αλλά και οι πιο έμπειροι συγγραφείς, τη νοοτροπία που έχεις. 

Για μένα, η συγγραφή δεν είναι επάγγελμα, ούτε χόμπι, είναι μια μορφή αναπνοής. Είναι ο τρόπος που συνομιλώ με τον κόσμο και με τον εαυτό μου, που επεξεργάζομαι τις σκέψεις, τις χαρές και τις λύπες μου. Όταν γράφω, δεν κυνηγώ την τελειότητα, κυνηγώ την αλήθεια.

Σε όποιον ξεκινά να γράφει, θα έλεγα να μην περιμένει την “τέλεια στιγμή” ή την “τέλεια ιδέα”, να ξεκινήσει τώρα, όπως μπορεί, γιατί η γραφή δεν αγαπά τις αναβολές. 

Σε όποιον γράφει χρόνια, θα υπενθύμιζα πως κάθε κείμενο είναι ένας ζωντανός οργανισμός, αλλάζει μαζί σου, σε αμφισβητεί και σε οδηγεί εκεί που δεν περίμενες.

Η συγγραφή είναι ένα ταξίδι χωρίς χάρτη. Αν την πλησιάσεις με ειλικρίνεια, θα σε πάει σε μέρη που δεν γνώριζες ούτε μέσα σου, ούτε γύρω σου. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να σου προσφέρει.

Για μένα, η συγγραφή δεν είναι επάγγελμα, ούτε χόμπι, είναι μια μορφή αναπνοής.

Πολλοί δεν πιστεύουν στα σεμινάρια/μαθήματα δημιουργικής γραφής. Τι θα τους έλεγες; 

Θα έλεγα πως τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής δεν είναι μαγικά ραβδιά. Κανένα μάθημα δεν θα γράψει το βιβλίο σου αντί για σένα, μπορούν όμως να σου ανοίξουν πόρτες σε τεχνικές, οπτικές και εμπειρίες που μόνος σου ίσως να μην συναντούσες ποτέ. Η συγγραφή είναι τέχνη, μια τέχνη που μαθαίνεται.

Προσωπικά βλέπω τον εαυτό μου ως δια βίου μαθητή. Κάθε άνθρωπος, κάθε βιβλίο, κάθε διάλογος είναι ένα μάθημα. Αν σταματήσεις να μαθαίνεις, η γραφή σου σταματά να αναπνέει. Άλλωστε, ακόμα και οι πιο μεγάλοι συγγραφείς συνέχισαν να διαβάζουν, να ρωτούν, να ακούν και να αμφισβητούν τον εαυτό τους.

Αν κάτι μπορεί να σε κάνει καλύτερο ─σεμινάριο, βιβλίο, συζήτηση─ δώσε του μια ευκαιρία. Το χειρότερο που μπορεί να σου συμβεί είναι να μάθεις κάτι καινούργιο!

 «Η συγγραφή είναι ένα ταξίδι χωρίς χάρτη. Αν την πλησιάσεις με ειλικρίνεια, θα σε πάει σε μέρη που δεν γνώριζες ούτε μέσα σου, ούτε γύρω σου».

Ποια είναι η γνώμη σου για τις αρνητικές κριτικές; Εσύ τις δέχεσαι; 

Φυσικά και δέχομαι τις αρνητικές κριτικές, τις αποζητώ, μάλιστα. Είναι εκείνες που μπορούν να σε κάνουν καλύτερο συγγραφέα και, κατ’ επέκταση, καλύτερο άνθρωπο. Κάθε ειλικρινής παρατήρηση είναι σαν καθρέφτης, μπορεί να μην σου αρέσει πάντα αυτό που βλέπεις, αλλά σε βοηθά να δεις καθαρότερα.

Αυτό που σίγουρα δεν δέχομαι είναι η κακοπροαίρετη κριτική, αυτή που δεν έχει στόχο να σε βοηθήσει, αλλά να σε πληγώσει ή να σε μειώσει. Η διαφορά είναι εμφανής: η πρώτη έχει μέσα της φροντίδα, ακόμη κι αν είναι αυστηρή, η δεύτερη μόνο δηλητήριο. Και το δηλητήριο δεν αξίζει τον χρόνο ή την ψυχή μας.

Τι πιστεύεις ότι πρέπει να έχει ένα πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας όπως εσύ; 

Πιστεύω ότι ένας πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας πρέπει πρώτα απ’ όλα να έχει υπομονή με τον εαυτό του, με το κείμενό του, με τη διαδρομή. Να έχει θάρρος να εκτεθεί και να δεχτεί πως δεν θα αρέσει σε όλους. Να έχει περιέργεια, γιατί μόνο έτσι θα συνεχίσει να ανακαλύπτει νέες λέξεις, νέες ιστορίες, νέες πλευρές του εαυτού του.

Πάνω απ’ όλα όμως, να έχει ειλικρίνεια. Αν γράφεις επιτηδευμένα και “στρατευμένα”, ο αναγνώστης το καταλαβαίνει. Αν γράφεις με αλήθεια, μπορεί να σε συγχωρήσει για όλα τα υπόλοιπα.

Όταν γράφω, δεν κυνηγώ την τελειότητα, κυνηγώ την αλήθεια.

Πιστεύεις ότι η συγγραφή είναι περισσότερο ταλέντο ή εξάσκηση; 

Τόσο ως αθλητής παλιότερα, όσο και ως προπονητής τα τελευταία χρόνια στο Ολυμπιακό άθλημα του Τζούντο, έχω δει αμέτρητες φορές τη σκληρή δουλειά να υπερτερεί του ταλέντου. Το ταλέντο είναι ένας σπόρος, αν δεν τον καλλιεργήσεις, μένει για πάντα ανεκμετάλλευτος. Η εξάσκηση, η πειθαρχία και η επιμονή είναι το νερό και το φως που τον κάνουν να μεγαλώσει.

Όταν, λοιπόν, το ταλέντο συναντήσει τη σκληρή δουλειά, τότε είναι που γεννιέται κάτι σπάνιο, ένας μεγάλος αθλητής, ένας σπουδαίος συγγραφέας, ένας άνθρωπος που μπορεί να αφήσει το αποτύπωμά του.

Δυστυχώς, πολλές φορές το μεγάλο ταλέντο συνοδεύεται από μεγάλη τεμπελιά. Και τότε, όσο σπάνιο κι αν είναι το χάρισμα, καταλήγει να χάνεται γιατί δεν βρήκε ποτέ την αφοσίωση που του άξιζε.

Θεωρείς απαραίτητο ή όχι το marketing στην προώθηση του βιβλίου;

Το marketing, ειδικά για έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα, δεν είναι πολυτέλεια, είναι γέφυρα. Το βιβλίο μπορεί να είναι εξαιρετικό, αλλά αν δεν προβληθεί λίγοι θα το ανακαλύψουν. Το marketing δεν γράφει το βιβλίο σου, ούτε αντικαθιστά την αξία του περιεχομένου του, αλλά μπορεί να το φέρει στα χέρια των ανθρώπων που θα το αγαπήσουν.

Το βλέπω σαν τον φάρο σε μια ακτή: δεν δημιουργεί τη θάλασσα ούτε το καράβι, αλλά βοηθά να συναντηθούν. Και αν το βιβλίο σου έχει κάτι να πει, αξίζει να το ακούσουν όσο περισσότεροι γίνεται.

Υπάρχει κάτι που θα άλλαζες στη διαδικασία συγγραφής του βιβλίου σου;

Κάθε βιβλίο, όταν τελειώσει, αφήνει τον συγγραφέα με μια αίσθηση ότι θα μπορούσε να είχε γίνει ακόμη καλύτερο. 

Αν το ξαναέγραφα σήμερα, ίσως να άλλαζα κάποιες λεπτομέρειες, να δούλευα λίγο παραπάνω ορισμένα σημεία. Όμως, η αλήθεια είναι πως αυτό το βιβλίο γράφτηκε με την ψυχή και το μυαλό που είχα εκείνη τη στιγμή. Δεν θα ήθελα να το αλλάξω σε σημείο που να χάσει αυτή την αυθεντικότητα. Η συγγραφή είναι στιγμιότυπο της ψυχής σου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Αν το πειράξεις πολύ, κινδυνεύεις να σβήσεις τα ίχνη εκείνης της διαδρομής.

Η συγγραφή είναι στιγμιότυπο της ψυχής σου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

Θα μας αποκαλύψεις αν γράφεις κάτι και τι θέμα έχει;

Πάντα γράφω κάτι, κάθε μέρα. Η γραφή για μένα είναι σαν την αναπνοή, δεν περιμένω την έμπνευση, τη συναντώ μέσα στη διαδικασία. Τον τελευταίο καιρό πειραματίζομαι με διαφορετικά συγγραφικά μονοπάτια, δοκιμάζω ύφη και ιδέες που με βγάζουν από τη ζώνη άνεσής μου.

Δεν θα αποκαλύψω πολλά ακόμη, μόνο ότι οι ιστορίες που γεννιούνται τώρα στο χαρτί έχουν πολλή δράση, ανατροπές και χαρακτήρες που κουβαλούν τα δικά τους μυστικά. Κι αυτό, για μένα, είναι το πιο συναρπαστικό κομμάτι της συγγραφής, να μην ξέρεις ούτε εσύ πού ακριβώς θα σε οδηγήσει!

Χρήστο, σ’ ευχαριστώ γι’ αυτή μας την κουβέντα. Εύχομαι κάθε επιτυχία στο βιβλίο σου και σε ό,τι ετοιμάζεις για το μέλλον.

Σας ευχαριστώ και εγώ για τη φιλοξενία, να είστε καλά και να συνεχίσετε το σπουδαίο έργο που προσφέρετε στους αναγνώστες σας.

Θα βρείτε το βιβλίο του Χρήστου εδώ.