ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΟΥ

Βασιλική Ρουμελιώτου, Φεβρουάριος 2020

Βασιλική Ρουμελιώτου: "Η εκπαίδευση αυτοπροστασίας είναι κάτι που θα διαρκέσει μέχρι ίσως και την ενήλικη ζωή, είναι σημαντικό (οι γονείς) να μάθουν πώς να μιλήσουν στα παιδιά τους." 

(Συνέντευξη στη Μαριάννα Φλέσσα, Φεβρουάριος 2020)

Αγαπώ πολύ τα παιδικά βιβλία και θαυμάζω ιδιαίτερα τους ανθρώπους που ασχολούνται με τη συγγραφή τους. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, έτσι ώστε το βιβλίο που θα φτάσει στα χέρια των παιδιών να πληρεί όλες τις προϋποθέσεις: να είναι διασκεδαστικό και επιμορφωτικό, να δίνει τη δυνατότητα έναρξης διαλόγου ανάμεσα στους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά. Το «Μην πας φωκάκι» είναι ένα τέτοιο βιβλίο, τρυφερό, αλληγορικό, ένα παραμύθι με άκρως εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Αυτό που το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ο διαδραστικός χαρακτήρας του. 

Διαβάζοντάς το, ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από το αποτέλεσμα και αυτό ήταν η αφορμή να απευθύνω μερικές ερωτήσεις στην Βασιλική Ρουμελιώτου, την συγγραφέα του, τις οποίες είχε την ευγενή καλοσύνη να απαντήσει και έτσι να ανακαλύψω ένα ζεστό, τρυφερό άνθρωπο, μία εκπαιδευτικό με εξαιρετική ειδική κατάρτιση, μια συγγραφέα με λαμπρό μέλλον στον χώρο - τουλάχιστον - του παιδικού βιβλίου. Μιλήσαμε για όλα: για το Φωκάκι, για τις Σχολές Γονέων, για τα προσεχή σχέδιά της...

Κυρία Ρουμελιώτου, καταρχάς θα ήθελα να σας συγχαρώ, τόσο για το θέμα του παιδικού βιβλίου που επιλέξατε να γράψετε, όσο και για το καλαίσθητο τελικό αποτέλεσμά του... 

Ποια είναι η Βασιλική Ρουμελιώτου; Μιλήστε μας λίγο για σας!

Βασιλική Ρουμελιώτου: Γεννήθηκα το 1976 στον Πειραιά. Είμαι φιλόλογος ειδικής αγωγής και μητέρα δύο υπέροχων μικρών κοριτσιών. Αγαπάω τη μουσική, τα ταξίδια και τα βιβλία.

Πόσα χρόνια διδάσκετε; Σε παιδιά ποιας ηλικίας; 

Διδάσκω σχεδόν 20 χρόνια τώρα. Τα τελευταία δώδεκα χρόνια εργάζομαι κυρίως ως αναπληρώτρια φιλόλογος ειδικής αγωγής σε δομές ειδικής αγωγής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με εφήβους δηλαδή,  αλλά έχω εργαστεί με παιδιά όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. 

Κάπου διάβασα ότι η αφορμή για να γράψετε το βιβλίο ήταν η συμμετοχή σας σε ένα σχολείο γονέων. Συμμετείχατε ως εκπαιδευτικός ή ως γονέας; Μιλήστε μας για αυτήν σας την εμπειρία.

Συμμετείχα και με τις δύο ιδιότητες. Τη Σχολή Γονέων είχε διοργανώσει ο κύριος Νικόλας Κυπαρισσός, ο οποίος είναι επιστημονικός συνεργάτης του βιβλίου. Ο κύριος Κυπαρισσός είναι ψυχολόγος και διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Όταν έγραψα το φωκάκι μου, του το έδωσα να το διαβάσει και να με διαβεβαιώσει ότι το κείμενο είναι ασφαλές και κατάλληλο για τις ηλικίες στις οποίες απευθύνεται. 

Σε μια από τις συνεδρίες αυτής της Σχολής Γονέων, κάποιοι γονείς μας ενημέρωσαν ότι ένας κύριος πήγε έξω από το προαύλιο του δημοτικού σχολείου των παιδιών τους και τους πρότεινε να τον ακολουθήσουν για να τα κεράσει παγωτό και να τα πάει βόλτα με μηχανάκι. Και κάποια παιδιά προσπάθησαν να σκαρφαλώσουν τα κάγκελα για να βγουν έξω από το σχολείο και να τον ακολουθήσουν. Οι εφημερεύοντες δάσκαλοι, φυσικά, το απέτρεψαν αυτό. Οι γονείς ήθελαν να μάθουν πώς μπορούν να μιλήσουν στα παιδιά τους για να τους εξηγήσουν ότι δεν έπρεπε να ακολουθήσουν τον άγνωστο. Πήρα τον λόγο τότε και είπα ότι θα ήταν φρόνιμο να βρούμε ένα βιβλίο που να πραγματεύεται το θέμα και να το δουλέψουμε όλοι, γονείς και δάσκαλοι, με τα παιδιά μας. Άρεσε σε όλους η ιδέα και ανέλαβα να βρω το κατάλληλο βιβλίο. Ψάχνοντας για ένα τέτοιο βιβλίο τόσο στην ελληνική αγορά όσο και στην αγγλική και στην ισπανική, δε βρήκα κάτι, προς μεγάλη μου έκπληξη, και αποφάσισα να το γράψω εγώ. 

Θεωρείτε ότι οι σχολές γονέων είναι αναπόφευκτες πια; Αφορούν όλους τους γονείς;

Οι Σχολές Γονέων είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και συγκινητική εμπειρία. Απλά πολύτιμη. Για να καταλάβετε τι εννοώ, θα σας πω ένα παράδειγμα. Η στιγμή που θυμάμαι πάρα πολύ έντονα από τη Σχολή Γονέων, στην οποία αναφερθήκαμε πριν, 

είναι όταν δύο μητέρες είχαν έρθει παρέα για να ζητήσουν βοήθεια γιατί το παιδί της μιας μαμάς εκφόβιζε και ταλαιπωρούσε συστηματικά το παιδί της άλλης μαμάς. Και οι δυο μητέρες αδυνατούσαν να διαχειριστούν το θέμα η καθεμιά από την πλευρά της. Κατανοούσαν και οι δυο μαμάδες ότι και τα δύο παιδιά χρειάζονται βοήθεια και, χωρίς ανασφάλεια, χωρίς κακία, χωρίς υπέρμετρο άγχος, αλλά με αισιοδοξία, εμπιστοσύνη και αγάπη ήρθαν μαζί στο κατάλληλο μέρος. Ήταν συγκλονιστικό. 

Οι Σχολές Γονέων είναι μια τέλεια ευκαιρία να μάθει κανείς νέα πράγματα, να γνωρίσει νέους ανθρώπους, να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι μόνος του ή μόνο αυτός σε αυτό το υπέροχο αλλά πάρα πολύ δύσκολο ταξίδι της μητρότητας και της πατρότητας και φυσικά να πάρει έμπνευση για να γράψει ένα βιβλίο και να ανακαλύψει  πράγματα για τον εαυτό του που δεν τα φανταζόταν ποτέ! ;-)

Πιστεύετε ότι ο εκπαιδευτικός ευαισθητοποιείται ακόμη περισσότερο σε θέματα που αφορούν το παιδί όταν βρεθεί στη θέση του γονέα;

Είναι θέμα ανθρώπου αυτό. Γνωρίζω άτεκνους παιδαγωγούς περισσότερο ευαισθητοποιημένους από γονείς εκπαιδευτικούς. Ωστόσο, νομίζω ότι ο γονεϊκός ρόλος συχνά βοηθάει στο να είναι κάποιος λιγότερο αυστηρός και περισσότερο ανεκτικός και ευαισθητοποιημένος σε θέματα που αφορούν τόσο το παιδί όσο και ολόκληρη την οικογένεια. 

Κατά τη γνώμη σας, για τέτοιου είδους θέματα είναι πιο εύκολο να μιλήσει στο παιδί ο γονιός ή ο δάσκαλος;

Συνήθως οι γονείς είναι πολύ αγχωμένοι όταν αποφασίζουν να μιλήσουν για το θέμα αυτό στα παιδιά τους. Οι δάσκαλοι όχι τόσο, γιατί εμείς είμαστε συνηθισμένοι απλά να θέτουμε ένα στόχο, να βρίσκουμε υλικό ή να δημιουργούμε δικό μας, να προετοιμαζόμαστε, να ανταλλάσουμε ιδέες με συναδέλφους και μετά να προσεγγίζουμε το θέμα. Και μετά να μοιραζόμαστε την εμπειρία μας, να ζητάμε ανατροφοδότηση και να ξαναδοκιμάζουμε. Είμαστε πάντα καλά προετοιμασμένοι. Οι γονείς αγχώνονται πολύ επειδή δεν ξέρουν πώς να μιλήσουν στα παιδιά τους αλλά και γιατί η συναισθηματική σχέση είναι ιδιαίτερα έντονη και στενή. Τρέμουν στην ιδέα ότι θα τα τρομάξουν. Δεν υπάρχει λόγος όμως. Κι αν σκεφτούμε ότι η εκπαίδευση αυτοπροστασίας είναι κάτι που θα διαρκέσει μέχρι ίσως και την ενήλικη ζωή, είναι σημαντικό να μάθουν πώς να μιλήσουν στα παιδιά τους και να ξεκινήσουν. Σε κάθε ηλικία το παιδί πρέπει να μπορεί να αναγνωρίζει τον κίνδυνο και να ξέρει πώς να προφυλαχθεί ή πώς να τον αντιμετωπίσει. Διαφορετικά τα αφήνουμε ευάλωτα. 

Πείτε μου μερικά λόγια για τη διαδικασία της έκδοσης του βιβλίου; Παρατηρώ ότι πρώτα εκδόθηκε στην Ισπανία και μετά στην Ελλάδα. Γιατί;

Όταν έγραψα το φωκάκι το έστειλα σε φίλους μου να το διαβάσουν και να μου πουν τη γνώμη τους. Έτσι το διάβασε και η Σοφία Ροηλίδου, αγαπημένη φίλη, διδάκτωρ νευροεπιστήμης και μόνιμη κάτοικος Μαδρίτης, η οποία ενθουσιάστηκε και μου πρότεινε να το μεταφράσει στα ισπανικά και να ψάξουμε εκδοτικό οίκο ταυτόχρονα, εκείνη στην Ισπανία κι εγώ στην Ελλάδα. Ήξερε η Σοφία ότι δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο ούτε στα ισπανικά γιατί από εκείνη είχα ζητήσει να ψάξει να βρει βιβλίο που να πραγματεύεται το θέμα της αυτοπροστασίας στην ισπανόφωνη αγορά. Κι έτυχε η όλη διαδικασία να ολοκληρωθεί πιο σύντομα στην Ισπανία με το φωκάκι να βρίσκει σπίτι στον εκδοτικό οργανισμό  Sial Pigmalion. 

Στην Ελλάδα εγώ είχα την τύχη να αγαπήσει και να εμπιστευθεί το φωκάκι ο καταπληκτικός εκδοτικός οργανισμός Πάπυρος. Δε θα μπορούσα να είχα βρει καλύτερο σπίτι για το φωκάκι. 

Γιατί Φωκάκι; (Το βρήκα πολύ χαριτωμένο και πρωτότυπο).

Χρειαζόμουν ένα ζωάκι που να μένει μόνο του σε πολύ μικρή ηλικία. Το φωκάκι για πολλές μέρες δεν μπορεί να κολυμπήσει επειδή δεν είναι αδιάβροχο το τρίχωμά του αμέσως μετά τη γέννησή του. Κι έτσι είναι υποχρεωμένο να μένει μονάχο του και να περιμένει τη μαμά να γυρίσει για να το θηλάσει. Η μαμά αναγκάζεται να το αφήσει μόνο του για να αναζητήσει τροφή για την ίδια. Οπότε, θα είχα και μια λογική απάντηση στην ερώτηση γιατί η μαμά άφησε μόνο του το φωκάκι. Και πραγματικά με ρωτάνε συχνά τα παιδιά αυτή την ερώτηση. Επίσης, τα φωκάκια είναι από τα πιο χαριτωμένα πράγματα που υπάρχουν. Και την περίοδο που αναζητούσα ζωάκι – ήρωα για το παραμύθι μου, έτυχε να δω μια φωτογραφία με ανθρώπους να επιτίθενται σε βρέφη φωκάκια στην Ανταρκτική με ρόπαλα για το τρίχωμά τους. Απίστευτη φωτογραφία. Στεναχωρήθηκα πολύ. Αυτό που με τάραξε περισσότερο νομίζω ήταν η αθωότητα και η ευαλωτότητα της μικρής φώκιας δίπλα στον κυνηγό. Ταίριαζε πολύ με το θέμα του βιβλίου μου. Δε θα μπορούσα να είχα διαλέξει άλλο ζωάκι. 

Διαβάζοντας το βιβλίο με τη μικρή μου ανηψιά, εντυπωσιάστηκα με τη λεπτή ισορροπία η οποία κρατήθηκε στο να λάβει μεν το παιδί το μήνυμα αλλά να μη τρομοκρατηθεί κιόλας. Πως επιτύχατε να κρατήσετε τη λεπτή, αυτή, ισορροπία;

Νομίζω ότι αυτό επιτυγχάνεται τόσο με την καταπληκτική εικονογράφηση της Μαρίας Σινάνογλου όσο και με το γεγονός ότι σε κάθε επεισόδιο βλέπουμε από τη μια το φωκάκι να δελεάζεται να ακολουθήσει ύποπτους αγνώστους αλλά από την άλλη πάντα να συμπεριφέρεται ώριμα και με αυτοπεποίθηση να διώχνει τους ύποπτους. Από τη μια δηλαδή δεν μπορείς παρά να αγαπήσεις αυτό το φωκάκι με το κασκόλ του και από την άλλη δεν μπορείς παρά να νιώσεις περήφανος για τις επιλογές του. 

Πως νιώθετε που το βιβλίο σας εγκρίθηκε από το Κυπριακό Υπουργείο Παιδείας ως βιβλίο που μπορεί να ενταχθεί στο εκπαιδευτικό τους σύστημα; Διαθέτει η ελληνική εκπαίδευση ανάλογες δομές;

Είμαι πολύ χαρούμενη και περήφανη γι’ αυτό. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν την αξία του βιβλίου τόσο σημαντικές δομές.  Και, ναι, υπάρχει και στην Ελλάδα ανάλογη υπηρεσία. Μελετάμε τη διαδικασία υποβολής της αίτησης. Όλα θα γίνουν σιγά σιγά.

Γοητεύτηκα από τις εικόνες του βιβλίου. Μου άρεσε ιδιαίτερα το σχέδιο γιατί κάθε σελίδα μοιάζει με κολάζ, τα απαλά παστέλ χρώματα. Πείτε μας μερικά λόγια για την εικονογράφηση και για την συνεργασία σας με την Μαρία Σινάνογλου.

Η Μαρία ομολογουμένως έκανε καταπληκτική δουλειά. Η πρώτη ζωγραφιά που έλαβα ήταν το φωκάκι το οποίο φορούσε κασκόλ!! Έμεινα άναυδη. Με ένα απλό κασκόλ έγινε σαφέστατη η ευαλωτότητα του ήρωά μας. Και η ευφυΐα της εικονογράφησης είναι διάσπαρτη σε όλες τις σελίδες του βιβλίου. Οι ύποπτοι άγνωστοι πάντα κάτι κρύβουν. Ο καρχαρίας κρύβει τα επικίνδυνα δόντια του, ο άνδρας με τα γλυκίσματα έχει τα χέρια του μέσα στις τσέπες του… Και αυτές οι ‘πονηριές’ μας δίνουν την αφορμή εύκολα και ανώδυνα να μιλήσουμε για το ότι ο ‘κακός’ θα προσπαθήσει να μας δελεάσει να τον ακολουθήσουμε, θα μας πει ψέματα. Είμαι πολύ τυχερή που γνώρισα τη Μαρία και που δέχτηκε να εικονογραφήσει το φωκάκι. Θεωρώ ότι με το ταλέντο της απογείωσε το βιβλίο. Και συμφωνούν μαζί μου και όλοι οι μικροί αναγνώστες μας. Αιχμαλωτίζονται τα βλέμματα των παιδιών στις σελίδες του βιβλίου. 

Το βιβλίο «Μη πας φωκάκι» συνοδεύεται από τραγούδια γραμμένα ειδικά για την έκδοσή του. Συνθέτες οι Άρης Λαναρίδης και Νάσος Καβαθθάς. Τι προσφέρει ο συνδυασμός βιβλίου μετά μουσικής στους μικρούς αναγνώστες;

Ήθελα το βιβλίο να είναι ένα ολοκληρωμένο παιδαγωγικό εργαλείο. Να υπάρχει δηλαδή υλικό με το οποίο γονείς, δάσκαλοι και μικρά παιδιά να μπορούν να παίζουν ώρα πολλή, μαθαίνοντας με πολλούς, διαφορετικούς και συναρπαστικούς τρόπους. Πρέπει να περνάμε όμορφα. Διαφορετικά είναι δύσκολο να επιτευχθεί μάθηση. Θεώρησα λοιπόν απαραίτητο να μελοποιηθεί το παραμύθι ώστε τα παιδιά να μπορούν να το ακούσουν κιόλας. Η μουσική ευνοεί την κατανόηση και τη μνήμη. Στην ιστοσελίδα του βιβλίου υπάρχει και η μουσική χωρίς τις φωνές των ηρώων, αρχείο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για θεατρική παράσταση. 

Δύο σχολεία την προηγούμενη χρονιά ανέβασαν θεατρική παράσταση αξιοποιώντας το αρχείο αυτό και είχα την τύχη και την τιμή να παρακολουθήσω αυτές τις παραστάσεις. Ήταν πολύ συγκινητικό. Πέρα από το μελοποιημένο παραμύθι υπάρχει και το τραγούδι της ιστορίας από τον ειδικό συνεργάτη του βιβλίου, Νάσο Καβαθθά. Ένα πανέμορφο τραγουδάκι που τα παιδιά μαθαίνουν αμέσως και τα εμπνέει να σκεφτούν και να προβληματιστούν για ένα τόσο δύσκολο και ευαίσθητο θέμα με ρυθμό και κέφι! 

Μου άρεσαν, επίσης, οι μάσκες των ηρώων που προσφέρονται για δραματοποίηση του βιβλίου. Μπορείτε να μας μιλήσετε για το θεατρικό παιχνίδι με αφορμή ένα παραμύθι;

Το θεατρικό παιχνίδι γενικά είναι πάρα πολύ σημαντική δραστηριότητα αλλά ειδικά στη δική μας περίπτωση, που θέλουμε να συζητήσουμε ένα τόσο σημαντικό θέμα και να εμφυσήσουμε στα παιδιά κανόνες ζωής, αποτελεί παιδαγωγικό μέσο ύψιστης σημασίας. Τα παιδιά, υποδυόμενα τους ήρωες της ιστορίας, εξασκούνται στο να αναγνωρίζουν τον κίνδυνο και να παίρνουν σωστές αποφάσεις σε ασφαλές περιβάλλον. Αυτό τα γεμίζει αυτοπεποίθηση και τους προσφέρει την απαραίτητη γνώση που θα φανεί πολύτιμη σε πραγματικές συνθήκες.   

Ποια είναι τα προσεχή σχέδιά σας; Είναι κάποιο άλλο βιβλίο μέσα σε αυτά; Θέλετε να μας πείτε κάτι γι’ αυτό;

Θα ήθελα το φωκάκι να ταξιδέψει όσο περισσότερο μπορεί. Και, ναι, υπάρχει και η ιδέα για δεύτερο βιβλίο αλλά αυτές οι ιδέες χρειάζονται πολύ χρόνο και κουράγιο. 

Πού θα μπορούσαμε να σας συναντήσουμε διαδικτυακά αλλά και από κοντά;

Το φωκάκι έχει σελίδα στο Facebook ‘Μην πας φωκάκι’ και δική του ιστοσελίδα ‘https://fokaki-gr.webnode.gr/’. Εκεί μπορείτε να γνωρίσετε όλους τους συνεργάτες του βιβλίου αλλά και να διαβάσετε σχετικά άρθρα, να δείτε φωτογραφίες από δράσεις που διοργανώνουμε. Κοινοποιούμε επίσης πρωτότυπες ιδέες για καλές πρακτικές και δημοσιεύουμε τις ανακοινώσεις για τις παρουσιάσεις τόσο σε παιδιά όσο και σε γονείς και δασκάλους.  

Κλείνοντας, θα θέλετε να στείλετε ένα μήνυμα σ’ αυτούς που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Θα ήθελα να τους πω να προετοιμαστούν και να ξεκινήσουν τη συναρπαστική συζήτηση για θέματα αυτοπροστασίας με τα παιδιά τους. Θα μάθουν πολλά πράγματα τόσο για τα παιδιά τους όσο και για τους ίδιους, θα δεθούν περισσότερο με τα παιδιά τους και θα περάσουν υπέροχα. Και μιλάω εκ πείρας! ;-)

Χάρηκα πολύ για την συνομιλία μας. Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το Φωκάκι και ακόμη περισσότερες μελλοντικές επιτυχίες!

Εγώ ευχαριστώ! Να’στε καλά!

Φεβρουάριος, 2020

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε την άποψη της Γιώτας Βασιλείου για το βιβλίο.