Συνέντευξη: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΖΟΥΜΠΟΥ «Ο συνδυασμός των ρόλων είναι ένα διαρκές στοίχημα∙ δεν κερδίζεται ποτέ οριστικά»

Η Αγγελική Ζούμπου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρκυρα. Έφυγε, από εκεί, για σπουδές, με σκοπό να μην επιστρέψει ποτέ. Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών και έμεινε για λίγο ακόμα στην πρωτεύουσα κάνοντας ένα μεταπτυχιακό στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ολοκληρώνοντας κι αυτόν τον κύκλο σπουδών, ήταν έτοιμη να επιστρέψει στην Κέρκυρα, παρά τις αρχικές περί του αντιθέτου προβλέψεις της. Εργάστηκε ως δικηγόρος, όμως μετά από κάποια χρόνια αποφάσισε ότι δεν της ταιριάζει κι έκανε στροφή προς τον κλάδο των τελωνειακών. Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά: «Παρατηρείς, ίσως, ότι δεν έχω πρόβλημα να αλλάζω πορεία!»

Αγαπά τα ταξίδια, τη μαγειρική, τη φύση, την άσκηση, τα παζλ, τα βιβλία, τα σεμινάρια αυτογνωσίας. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Αν σπούδαζα ξανά και δεν επέλεγα τα νομικά, θα ασχολούμουν με την ψυχολογία.»

Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά, οπότε όλα της τα χόμπι εξασκούνται με φειδώ, διότι η μέρα -όπως λέει κι η ίδια- έχει μόνο 24 ώρες! 

(Συνέντευξη στην Κατερίνα Τσαμπά)

Πώς προέκυψε η ιδέα για το πρώτο σου βιβλίο;

Από μικρή έγραφα διηγήματα. Δεν είχα ποτέ τολμήσει να γράψω μία εκτενέστερη ιστορία, ένα ολόκληρο βιβλίο. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι ο χρόνος περνάει κι εγώ ακόμα φοβάμαι και διστάζω. Αποφάσισα να δοκιμάσω και να δω τι θα γίνει. Ε, τα κατάφερα τελικά!

Το αστυνομικό μυθιστόρημα ήταν μονόδρομος: είναι το είδος που αγαπώ περισσότερο απ’ όλα. Η πρώτη μου εικόνα σχεδιάζοντας το βιβλίο ήταν το πτώμα μίας νέας γυναίκας μπροστά στην καγκελόπορτα του σπιτιού της. Άρχισα να αναρωτιέμαι: Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του εγκλήματος; Ποιος τη δολοφόνησε; Γιατί; Ποια ήταν η γυναίκα αυτή; Και βέβαια, ποιος είναι ο ήρωας που ερευνά το έγκλημα; Σιγά-σιγά διαμορφώθηκε η ιστορία της Άννας, αλλά και η ιστορία της Ραφαέλας που ερευνά τη δολοφονία.

Πώς εμπνέεσαι; Ποια είναι τα ερεθίσματά σου;

Θα ξεκινήσω από το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Τα ερεθίσματά μου προέρχονται από τους ανθρώπους, είτε τους γνωρίζω προσωπικά είτε όχι, κι από όσα διαβάζω. Όχι, όμως, από την προφανή, επιφανειακή αντίληψη περί των πραγμάτων. Πάντα αναρωτιέμαι τι βρίσκεται πίσω από τις λέξεις, τι θέλει πραγματικά να πει κάποιος επιλέγοντας τις λέξεις του στον προφορικό ή γραπτό λόγο. Με γοητεύουν πάντοτε τα κίνητρα των ανθρώπων. Από πού πηγάζει μία συμπεριφορά; Γιατί ένα αντικείμενο έχει αξία για κάποιον; Τι συμβολίζει μία κίνηση, μία πράξη; Με ενδιαφέρει η ψυχική μας διαστρωμάτωση, οι άπειρες στρώσεις που χτίζουν μια προσωπικότητα πέρα από την επιφάνεια και την επιδερμική προσέγγιση. Κι ύστερα φτιάχνω μία ιστορία αξιοποιώντας αυτά τα (όχι και τόσο) κρυφά μηνύματα. 

Όσον αφορά την έμπνευση… Ας πούμε ότι πιστεύω σ’ αυτή μόνο στο επίπεδο των πρώτων εναυσμάτων. Πέρα από εκεί απαιτείται δουλειά, οργάνωση, επιμονή, πειθαρχία. Ειδάλλως δε μιλάμε για βιβλία, αλλά για (πιθανώς καλές) ιδέες.

Πόση ώρα αφιερώνεις στη συγγραφή αν σκεφτείς ότι είσαι εργαζόμενη, γυναίκα, σύζυγος, μητέρα, νοικοκυρά κ.α.

Σε περιόδους που γράφω, αφιερώνω περίπου τέσσερις με πέντε ώρες εβδομαδιαίως. Σε κάποιους ίσως ακούγεται λίγο αλλά είναι το μόνο που χωράει στην καθημερινότητά μου. Προτιμώ να έχω έναν ρεαλιστικό στόχο και να προχωράω βήμα-βήμα με πειθαρχία, παρά να θέσω έναν ανέφικτο στόχο και να τα παρατήσω μετά από τρεις-τέσσερις εβδομάδες απογοητευμένη.

Όταν το βιβλίο οδεύει προς το τέλος, προσπαθώ να διαθέσω λίγο παραπάνω χρόνο, καθότι ανυπομονώ να το δω ολοκληρωμένο.

Πώς συνδυάζονται όλοι οι ρόλοι;

Με δυσκολία! Ειδικά με τα παιδιά ο χρόνος περιορίζεται πολύ και είναι πολλές φορές δύσκολο να βρεθεί ο χρόνος για συγγραφή. Το μόνο που με σώζει είναι η επιμονή και η πειθαρχία. Κατά τα άλλα, προσπαθώ να έχω λίγη συμπόνια για τον εαυτό μου όταν κάτι δεν πηγαίνει σύμφωνα με το πλάνο και τις προθεσμίες που έχω θέσει. 

Πότε γράφεις;

Πολύ νωρίς το πρωί. Κι όταν λέω νωρίς, το εννοώ: 5 με 6 το πρωί πριν ξυπνήσει ο γιος μου! Και κάποιες φορές απόγευμα Σαββατοκύριακου, εάν τα παιδιά είναι απασχολημένα. Όπως βλέπεις, άλλος ορίζει το πρόγραμμα! 

"...δε νοείται συγγραφέας που δεν διαβάζει"

Ποια είναι η άποψή σου για την εκπαίδευση του συγγραφέα; Χρειάζεται ή είναι απαραίτητο μόνο το ταλέντο;

Πιστεύω ακράδαντα στην εκπαίδευση σε όλους τους τομείς. Ίσως το ταλέντο είναι ένα θεμέλιο, μία αρχή. Όμως το οικοδόμημα υψώνεται μέσω της εκπαίδευσης. Και φυσικά μέσω της ανάγνωσης. Πιστεύω ότι δε νοείται συγγραφέας που δεν διαβάζει. Υπό μία έννοια, η ανάγνωση του έργου άλλων συγγραφέων είναι ένας τρόπος ανεπίσημης εκπαίδευσης.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις του στενού σου κύκλου τώρα που είσαι συγγραφέας;

Νομίζω κυρίως θαυμασμός κι ενθάρρυνση. Η συγγραφή ενός βιβλίου φαίνεται ακατόρθωτη στους περισσότερους. Αρνητική αντίδραση δεν έχω εισπράξει από κανέναν. 

"Ίσως το ταλέντο είναι ένα θεμέλιο, μία αρχή. Όμως το οικοδόμημα υψώνεται μέσω της εκπαίδευσης." 

Έχεις παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής;

Δυστυχώς όχι. Θα ήθελα πολύ στο μέλλον να οργανώσω τον χρόνο μου έτσι ώστε να το καταφέρω. Παρακολουθώ, όμως, σύντομης διάρκειας σεμινάρια, τα οποία βρίσκω πολύ βοηθητικά. Επίσης, διαβάζω βιβλία περί συγγραφής και ακούω σχετικά podcasts.

Πρωτοπρόσωπη γραφή και ο βαθμός δυσκολίας εκτινάχτηκε στα ύψη. Τολμηρό στοίχημα. Πιστεύεις ότι πέτυχε; 

Αν κρίνω από τις μέχρι τώρα κριτικές, πέτυχε. Η αλήθεια είναι ότι, ξεκινώντας να γράφω, δεν σκέφτηκα ότι η πρωτοπρόσωπη γραφή ανεβάζει τον βαθμό δυσκολίας. Επέλεξα απλώς τον τρόπο αφήγησης που προτιμώ να διαβάζω. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση είναι η αγαπημένη μου, επειδή νιώθω ότι προσδίδει ζωντάνια και αμεσότητα στο κείμενο. Να ρωτήσω εγώ, όμως, τώρα: πέτυχε το εγχείρημα;

Γράφεις επόμενο; 

Το δεύτερο μυθιστόρημά μου, με κεντρική ηρωίδα και πάλι τη Ραφαέλα, είναι ήδη έτοιμο και περιμένει τη σειρά του. Είναι αυτοτελές σε σχέση με το πρώτο, αν και θα ήταν ίσως προτιμότερο να τα διαβάσει κανείς με τη σειρά, όταν με το καλό εκδοθεί κι αυτό. Αυτόν τον καιρό σχεδιάζω κι ερευνώ το τρίτο!

Αν μπορούσες να βοηθήσεις έστω και έναν συγγραφέα που ξεκινάει τώρα τι θα του έλεγες;

Πολλά! Καταρχάς, να σταματήσει να το σκέφτεται και να αρχίσει να γράφει. Να γράφει συστηματικά, με ρεαλιστική προθεσμία με βάση τις συνθήκες της καθημερινότητάς του, με εβδομαδιαίο στόχο λέξεων τον οποίο θα τηρεί με θρησκευτική ευλάβεια. Να μην δείχνει τη δουλειά του σε πολλούς, αλλά μόνο σε πρόσωπα της απόλυτης εμπιστοσύνης του, και κατά προτίμηση σε έναν ειδικό. Να μην απογοητεύεται – δεν είναι όλες οι μέρες ίδιες. Να κρατάει σημειώσεις – να γίνει σχεδόν γραφικός: αν κάτι δεν καταγραφεί επί τόπου, θα ξεχαστεί με βεβαιότητα. Να κάνει έρευνα σαν να επρόκειτο το βιβλίο του να το εξετάσει κάποιος ειδικός επί των θεμάτων που πραγματεύεται. Και να μην διστάσει να εκτεθεί όταν το έργο του θα είναι έτοιμο. Αν δεν εκτεθεί κανείς, δεν θα μπορέσει ποτέ να προχωρήσει στο επόμενο βήμα: την έκδοση του έργου του.

Το βιβλίο της Αγγελικής Ζούμπου «Έγκλημα στο Καστανόδασος» μπορείτε να το βρείτε εδώ.