BOOK REVIEW: ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ, του Σπυρου Καρυδακη, από Εκδοσεις ΠΑΠΥΡΟΣ

(Της Γιώτας Βασιλείου)

Το «Γυναικόκαστρο» υπάρχει πραγματικά και βρίσκεται κάπου κοντά στο Κιλκίς. Πρόκειται για ένα βυζαντινό οχυρό, του οποίου το όνομα υποδήλωνε ότι ήταν τόσο ισχυρό, που δε χρειαζόταν παρά μόνο μια χούφτα γυναίκες για να το υπερασπιστούν, σε περίπτωση που δεχόταν επίθεση. Μια άλλη λαϊκή ιστορία, λέει ότι αν και εβάλετο σκληρά από τα τουρκικά στρατεύματα, το κάστρο άντεξε πολλούς μήνες, πριν τελικά «πέσει» ηρωικά. Το φρούριο το υπερασπίστηκαν με το αίμα τους οι στρατιώτες του, έχοντας  διοικητή μια γυναίκα, την ατρόμητη Μαρουλία. Απ’ όπου όμως κι αν προείλθε το όνομα του οχυρού, είναι φανερό πως οι γυναίκες έπαιξαν πολύ μεγάλο ρόλο, στην ιστορία και τη διαμόρφωση του θρύλου του.

«Το Γυναικόκαστρο» του Σπύρου Καρυδάκη ωστόσο, είναι ένα χωριό τοποθετημένο κάπου στις άγριες πλαγιές της Πίνδου. Το χωριό λέει ο μύθος, κατοικείτο μόνο από γυναίκες (έχουμε κι εδώ αναφορά του ίδιου μύθου). Στο χωριό αυτό καταλήγει, μέσα από μια… μεταφυσική θα λέγαμε εμπειρία, ο ήρωάς ο Ντέτλεφ. Γερμανός στην καταγωγή, γιος μιας πόρνης, φτωχός σε χρήμα κι εκπαίδευση, ο νεαρός Ντέτλεφ έχει μόνο τρόπο αυτοέκφρασης, το σχεδιασμό κόμιξ. Για τη ακρίβεια, τα κόμιξ είναι το μονό ίσως πράγμα στο οποίο είναι πραγματικά καλός. Λόγω αυτής του της κλίσης, του δόθηκε η ευκαιρία, μέσω μιας υποτροφίας, να ταξιδέψει στην Ευρώπη και να καταλήξει στην Ελλάδα. Ωστόσο, τα χρήματα της υποτροφίας δε φτάνουν για να καλύψουν τις ανάγκες του, οπότε αναλαμβάνει διάφορες δουλειές του ποδαριού, προκειμένου να βγάζει τα προς το ζειν. 

Μια τέτοια προσωρινή δουλειά, είναι αυτή που του ανάθεσε η Διονυσία, βοτανολόγος στο επάγγελμα η οποία έχει αναλάβει να καταγράψει τα φυτά τα οποία  φύονται στην περιοχή της ορεινής Πίνδου. Η Διονυσία του ανέθεσε να κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Να σχεδιάζει δηλαδή με λεπτομέρεια, τα φυτά τα οποία συναντούν. Έτσι λοιπόν, τα βήματά τους φέρνουν τους δυο νέους σε ένα απομονωμένο χωριό. Στο χωριό αυτό κατοικούν μόνο Σαρακατσάνες γυναίκες. Οι γυναίκες προσλαμβάνουν το Γερμανό για να πραγματοποιήσει μια και μόνο «εργασία». Το μόνο που έχει να κάνει είναι «να είναι απλός, υπάκουος, εύχρηστος και μπόλικος σε όλα», να τους κάνει παιδιά και να αντέξει κάνα δυο χρόνια. 

Σύντομα όμως και με την έλευση του χειμώνα, ο σκληρός καιρός αναγκάζει τις ορεσίβιες και το Ντέτλεφ να κλειστούν εντός των πυλών. Για να καταπολεμήσουν την αναπόφευκτη ανία, οι γυναίκες τα βράδια διηγούνται διάφορες ιστορίες γύρω από την φωτιά. Ο νεαρός άντρας ακούγοντας τις ιστορίες αυτές, θ’ αρχίσει να βιώνει μια κατάσταση εξωπραγματική και σε συνδυασμό με τις τελετές που παρακολούθησε το καλοκαίρι, θα πιστέψει ότι οι γυναίκες αυτές είναι στην πραγματικότητα νεράιδες. Και τότε αρχίζει να νοιώθει διαφορετικός, μόνος κι αποξενωμένος. Μέσα από παγανιστικά γλέντια, από παράξενες συμπεριφορές αλλά και από την κυριαρχία των γυναικών πάνω του, σε ψυχικό, σωματικό, πνευματικό και ερωτικό επίπεδο, ο Ντέτλεφ βλέπει τον εαυτό του να ενηλικιώνεται σε κοσμικό επίπεδο και να αποκτά αυτογνωσία και συνειδητότητα για το τι είναι σημαντικό σε αυτό τον κόσμο. 


«Το γυναικόκαστρο» είναι ένα μυθιστόρημα αλληγορικό, γεμάτο συμβολισμούς, μεταφυσικά νοήματα και κρυφά μηνύματα, το οποίο εξετάζει την κυριαρχία των γυναικών και την μητριαρχική κοινωνία, ως τον τρόπο για να υπάρξει μια ειρηνική κοινωνία. Ο συγγραφέας επέλεξε να αφήσει το Ντετλέφ γυμνό από όλα αυτά που καθορίζουν την προσωπικότητα του ατόμου. Του έδωσε το ρόλο της «μαριονέτας», προκειμένου να εντείνει την ιδέα της κυριαρχίας των γυναικών πάνω του. Αντίθετα, με εκπληκτική μαεστρία, φόρεσε στις γυναίκες την «προβιά» του εκλεκτού, του κυρίαρχου μέλους στην ανθρώπινη αγέλη. Το, ας το πούμε, «σκωτσέζικο ντουζ» στο οποίο υποβάλλει τον αναγνώστη ο Καρυδάκης, η υποτονικότητα δηλαδή κι η χλιαρότητα του χαρακτήρα του Ντετλέφ, σε αντίθεση με την συμπαγή και σαρωτική προσωπικότητα των Σαρακατσάνων γυναικών, δίνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον στο κείμενο, εμπλουτίζοντάς το με «στρώματα» συναισθημάτων.

Για να καταλήξω, η ταπεινή μου άποψη είναι ότι δεν είναι το καλύτερο του συγγραφέα. Την θέση αυτή την έχει κρατήσει εδώ και χρόνια το «Άσε με να σε δέρνω κάπου κάπου». Ωστόσο, πρόκειται πράγματι για ένα ακόμα δείγμα της μοναδικής γραφής του κύριου Καρυδάκη. Άψογος λόγος, όμορφη χρήση της ελληνικής γλώσσας, ιδανική αναλογία περιγραφών και διαλόγων. Δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς, δε χρειάζεται ησυχία και σημειωματάριο, δε χρειάζεται μελέτη.  «Το Γυναικόκαστρο» διαβάζεται μονορούφι και χωρίς να κουράσει στο ελάχιστο.  Είναι ένα βιβλίο το οποίο δεν πρέπει να λείπει από την βιβλιοθήκη κανενός. Αναζητήστε το!

Καλές αναγνώσεις!

Υ.Γ. Ένα μείον μόνο καταλογίζω στην έκδοση κι αυτό είναι η μικρή γραμματοσειρά, η οποία ταλαιπώρησε λίγο τα μάτια μου.

Διαβάστε περισσότερα ή αγοράστε το βιβλίο εδώ!