ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΦΡΙΝΤΑ ΚΑΛΟ, ΤΟΥ F.G. HAGHENBECK, ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΥΡΟΣ

(Της Γιώτας Βασιλείου)

Για να μπορέσει κάποιος να καταλάβει «Το κρυφό βιβλίο της Φρίντα Κάλο», θεωρώ ότι πρέπει να ξέρει 2-3 βασικά πράγματα για την ίδια και τη ζωή της. Η Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderón ή όπως είναι γνωστή Φρίντα Κάλο (προφέρεται Φρίδα), είναι Μεξικανή ζωγράφος, η οποία είναι πασίγνωστη για τα πολύχρωμα, με έντονα σχέδια και γραμμές έργα της. Το στυλ της ζωγραφικής της Κάλο, αν και πρωτίστως είναι επηρεασμένο από τους πολιτισμούς που έζησαν κι αναπτύχθηκαν στο Μεξικό, εν τούτοις έχει λάβει και επιρροές από ευρωπαϊκά ρεύματα όπως ο ρεαλισμός κι ο συμβολισμός. Πολλά από τα έργα για τα οποία έγινε γνωστή, είναι αυτοπροσωπογραφίες, μέσα από τις οποίες ξεχειλίζουν ο πόνος που ένοιωθε όλη της τη ζωή μα και η υπέρμετρη σεξουαλικότητά της.

Όταν ήταν μόλις 6 ετών η Φρίντα έπαθε πολιομυελίτιδα, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το ένα της πόδι να μείνει ατροφικό και δυσλειτουργικό. Ωστόσο, ούτε σαν παιδί αλλά ούτε κι αργότερα, ως ενήλικη, άφησε η Φρίντα αυτό της το «ελάττωμα» να επηρεάσει αρνητικά τη ζωή της, αν και ποτέ δεν έπαψε να δέχεται επιθέσεις και παρενοχλήσεις σχετικά με αυτό.

Η ατυχία ξαναχτύπησε την πόρτα της Φρίντα το 1925, οπότε σε ένα τροχαίο ατύχημα τραυματίστηκε βαριά, ενώ έχασε και την ικανότητά της να τεκνοποιήσει. Ακολούθησε ένας μεγάλος αριθμός χειρουργικών επεμβάσεων αλλά δεν ανέκαμψε ποτέ από τα βαρύτατα τραύματά της. Έκτοτε, η ζωή της Φρίντα Κάλο στιγματίστηκε από τον πόνο στο κορμί και τη ψυχή της.

Το 1929 η Φρίντα Κάλο παντρεύτηκε το Μεξικάνο τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα, με τον οποίο μοιράζονταν τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Ο Ριβιέρα ήταν μάλιστα αυτός που πρώτος αναγνώρισε το υπέρμετρο ταλέντο της Φρίντα και την προώθησε μέσω των γνωριμιών του. Το 1939 η Φρίντα και ο Ντιέγκο αποφάσισαν να μείνουν για λίγο καιρό χωριστά. Στα χρόνια του γάμου της με τον Ριβιέρα, η Μεξικάνα ζωγράφος διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση, με το φωτογράφο Νίκολας Μάρεϊ, για τον οποίο και πήρε διαζύγιο από τον Ριβιέρα. Ωστόσο, σύντομα το μετάνιωσε και ξαναγύρισε στον πρώτο της σύζυγο με τον οποίο και παντρεύτηκαν για δεύτερη φορά. «Με τον Ντιέγκο παντρεύτηκα για δεύτερη φορά. Δεν ήταν το ίδιο. Δεν ήταν καλύτερα, δεν ήταν χειρότερα. Ο Ντιέγκο ανήκει σε όλους, ποτέ δεν θα είναι δικός μου». Έτσι φαίνεται να είπε αναφορικά με την επανένωσή της με τον Ριβέρα. Ο Μάρεϊ όμως δεν ήταν η μοναδική ερωτική περιπέτεια της Φρίντα. Καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής της η Φρίντα επιδόθηκε σε στιγμές αχαλίνωτου πάθους με επιφανείς άνδρες της εποχής, μα και γυναίκες! Και με δεδομένο ότι οι μέρες της ήταν γεμάτες από αμείλικτο πόνο, δεν είναι να αναρωτιέται κανείς που τον έπνιγε στις σαρκικές απολαύσεις.

Η Φρίντα έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής το στο «Γαλάζιο Σπίτι» της ( La Casa Azul), στην περιοχή Coyoacán. To 1957 και μετά τον θάνατο της Φρίντα ο Ντιέγκο Ριβέρα δώρισε το "Γαλάζιο Σπίτι" της στην Πόλη του Μεξικού, όπου λειτουργεί πλέον ως μουσείο, όπου εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα της Φρίντα.

Γνωρίζοντας αυτά τα λίγα πράγματα για την προσωπικότητα και το εκρηκτικό ταπεραμέντο της Φρίντα, ο αναγνώστης μπορεί πολύ πιο εύκολα να κατανοήσει τα όσα περιλαμβάνονται στο Κρυφό της Βιβλίο, ή όπως το ονόμαζε η ίδια, «Το βιβλίο της Γέρμπα Σάντα». Το βιβλιαράκι αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια συλλογή από όλες τις αγαπημένες συνταγές της ζωγράφου, τις οποίες χρησιμοποιούσε στους περίφημους βωμούς της προς τιμήν των νεκρών της. Το παράξενο είναι ότι ενώ το σημειωματάριο αυτό βρέθηκε ανάμεσα στα υπάρχοντα της Φρίντα κι θεωρήθηκε ένα πολύτιμο εύρημα, όταν εκτέθηκε στα μάτια του κοινού για πρώτη φορά εξαφανίστηκε κι έκτοτε δεν βρέθηκε ποτέ.

«Ο Ντιέγκο είναι δικός μου σε δόσεις»

Στο βιβλίο του με τίτλο «Το κρυφό βιβλίο της Φρίντα Κάλο» ο Χάγκενμπεγκ κατορθώνει με έναν πολύ έξυπνο τρόπο να συνδυάσει τα ιστορικά στοιχεία της βιογραφίας της Φρίντα, με τις συνταγές που υπήρχαν στο σημειωματάριό της. Ουσιαστικά από ιστορικής πλευράς αυτό που κάνει ο συγγραφέας είναι να αναπαράγει τον βίο της ζωγράφου, οπότε δεν είχαμε κάποια ιδιαίτερη έκπληξη σε σχέση με αυτό. Αυτό όμως που επέλεξε να προσθέσει στην ιστορία του ο Haghenbeck και εξυψώνει κατά μία έννοια το έργο του, είναι ο συμβολισμός. Εισάγει μια περσόνα, για την οποία προσωπικά  δεν έχω ξανακούσει να γίνεται λόγος, σε κείμενα που αφορούν την Φρίντα, η οποία είναι απολύτως παραβολική και συμβολική. Αυτός είναι ο αγγελιοφόρος του θανάτου, που έρχεται στο πλευρό της Φρίντα για να προβλέψει το μέλλον της. Δεν μιλάει ποτέ αλλά τα λέει όλα. Κι επισκέπτεται την Αζτέκα «πριγκίπισσα» επανειλημμένως στη ζωή της, ιδίως όταν εκείνη είναι στο κρεβάτι του πόνου, με τον πόνο να σακατεύει το ασθενικό της κορμί ή όταν κάποιο αγαπημένο της πρόσωπο εγκαταλείπει τα εγκόσμια. Πρέπει να πούμε ότι ο αγγελιοφόρος κάνει την εμφάνισή του με διάφορες μορφές. Κάποιες με την μορφή ενός θεωρητικού άντρα, πάνω σε περήφανο άλογο και κάποιες άλλες με τη μορφή αγαπημένου προσώπου, όπως αυτό της νονάς του θανάτου (από το παραμύθι των αδελφών Γκριμ).  Ένας άγγελος θανάτου. Ο συνοδός στον Άδη.

Συμπληρωματικά, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί στο κείμενό του ως λογοτεχνικό «όπλο» τον μαγικό ρεαλισμό, ο οποίος λειτούργησε άψογα, ιδιαιτέρως στη σκηνή όπου ζωντανεύει ένας από τους πίνακες της Φρίντα και πετάγονται έξω από την κορνίζα σκελετοί, πίθηκοι και άλλες παρουσίες. Κάπου εδώ έδωσε και στην Φρίντα μια καρτουνίστικη υπόσταση, πράγμα το οποίο από τη μια με ξένισε και θα εξηγήσω παρακάτω γιατί αλλά από την άλλη, με δεδομένο ότι παντού στο Μεξικό μα και σε ολάκερο τον κόσμο, υπάρχουν σκίτσα, καρικατούρες και προσωπογραφίες της Φρίντα, θεωρώ ότι απλώς βοήθησε στο να εξαπλωθεί παραπάνω ο θρύλος της ζωγράφου.

Ούσα λάτρης της ίδιας της Φρίντα και της τέχνης της, το σημείο που προανέφερα ότι ο συγγραφέας την καρτουνοποιεί, με ενόχλησε εκ πρώτης. Υπήρξε μια στιγμή που ένοιωσα έλλειψη σεβασμού από το μέρος του. Ωστόσο, αναγνωρίζω ότι δεν είναι έτσι. Αντίθετα ξέρω ότι αυτό που προσπάθησε να δώσει ο Χάγκενμπεγκ είναι μια άλλη πλευρά της Μεξικάνας ζωγράφου. Εκείνη της καθημερινής, πονεμένης γυναίκας, που φροντίζει και τιμά τους νεκρούς της και που συλλέγει νόστιμες συνταγές ειδικά για την Ημέρα των Νεκρών (Dias de los muertos).  Κάτι ακόμα που θα καταλόγιζα στο βιβλίο, από πλευράς έκδοσης είναι η ελαφρώς απρόσεκτη επιμέλεια. Παρατήρησα αρκετά λαθάκια, τα περισσότερα εκφραστικά τα οποία πιθανό είναι να έχουν να κάνουν και με τη μετάφραση. Όχι τίποτα σημαντικό είναι η αλήθεια, απλά κάποιες φορές έπρεπε να διαβάσω δυο και τρεις φορές κάποια πρόταση για να βγάλω νόημα.

«Η Φρίντα έφυγε και ποτέ δεν μπόρεσα να της πω, πόσο πολύ μου άρεσε η γέρμπα σάντα». Ντιέγκο Ριβιέρα

Όσον αφορά στις συνταγές που αναφέρονται στο βιβλίο, πρέπει να πούμε ότι δένουν εξαιρετικά με το κείμενο κι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του. Πρόκειται για αρκετά «κραυγαλέες» συνταγές, που συνάδουν πολύ με το σαρωτικό χαρακτήρα της Φρίντα. Από πλευράς νοστιμιάς, φαίνονται να είναι πραγματικά μία και μία! Όχι μόνο καθαρόαιμες μεξικάνικες κάποιες είναι και από άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής και κάποιες άλλες έχουν ιταλική προέλευση. Όλες όμως υπόσχονται να μας προσφέρουν μια έκρηξη γεύσεων που θα ικανοποιήσουν και τον πιο απαιτητικό ουρανίσκο. Οφείλω να ομολογήσω ότι θα ήθελα πολύ να δοκιμάσω μερικά από αυτά τα πιάτα, μα περισσότερο θα ήθελα να τα μαγειρέψω. Το κακό όμως είναι ότι κάποια από τα υλικά όχι μόνο είναι εντελώς άγνωστα στην ελληνική γαστριμαργική πραγματικότητα αλλά και αδύνατον να τα βρεις στην αγορά. Ως εκ τούτου, νομίζω ότι η παροιμία που ταιριάζει στην περίπτωσή μου, είναι η «Φάτε μάτια ψάρια…»

Εν κατακλείδι, «Το κρυφό βιβλίο της Φρίντα Κάλο» ένα πολύ ενδιαφέρον μείγμα βιογραφίας, μυστικισμού και παραδοσιακών μεξικάνικων (κυρίως) συνταγών, που προσομοιάζουν της αίσθησης θαλπωρής του σπιτιού και της ελπίδας και βοηθούν τον αναγνώστη να «ξεχάσει» για λίγο την τραγική ζωή της Frida, τα προβλήματα υγείας και την κατάθλιψη που τη μάστιζε.

Οι συνταγές...

Δυο από τις συνταγές που ξεχώρισα ( και που γνωρίζω τα υλικά για να τις φτιάξω 😊 ) είναι οι ακόλουθες:

Πολβορόνες με πορτοκάλι 

Υλικά:

50 γραμ. αλεύρι
125 γραμ φυτικό λοίπος
100 γραμ. ζάχαρη
Χυμός και ξύσμα από 1 πορτοκάλι
1 κρόκος αυγού και
¼ κ.γλ. σόδα

Εκτέλεση:

Χτυπάτε στο μίξερ το λίπος με τη ζάχαρη μέχρι το μείγμα να μουσκέψει, στη συνέχεια προσθέτετε τον κρόκο, τον χυμό και το ξύσμα. Σε αυτό το μείγμα ρίχνεται αργά το αλεύρι με τη σόδα. Ζυμώνετε και ανοίγετε με τον πλάστη ένα φύλλο πάχους μισού εκατοστού. Κόβετε σε ροδέλες και τις βάζετε ρε λαδωμένο ταψί. Ψήνετε στους 200 βαθμούς , μέχρι να ροδίσουν. Όταν κρυώσουν ο πολβορόνες, πασπαλίζετε με ζάχαρη.

Ψαρονέφρι με τεκίλα 

Υλικά: 

1 κιλό ψαρονέφρι
15 σαρδέλες χωρίς κόκκαλα
Ροδέλες από τσίλι
Ροδέλες κόκκινης γλυκιάς πιπεριάς
4 σκελίδες σκόρδο θρυμματισμένες
1 ποτήρι τεκίλα που την έχουμε αφήσει να «αναπνεύσει»
1 κουταλιά βούτυρο
1 κουταλιά σιταρένιο αλεύρι
Αλάτι και πιπέρι

Εκτέλεση:

Γεμίζετε το κρέας με τις σαρδέλες, τα τσίλι και τις ροδέλες πιπεριάς. Κατόπιν ρίχνετε τα σκορδα, αλάτι και πιπέρι. Το βάζετε σε μια πιατέλα με ένα φλυτζάνι νερό, το σκεπάζετε και το ψήνετε στους 180 βαθμούς για 1μιση ώρα. Λίγο πριν γίνει, το περιχύνετε με την τεκίλα και το ξαναβάζετε στο φούρνο. Ανακατεύετε τον ζωμό από το μαγείρεμα με το βούτυρο και το αλεύρι, για να το σερβίρετε μαζί με το φιλέτο.

Υγιαίνετε και αγαλλιάσθε!

Διαβάστε περισσότερα ή αγοράστε το βιβλίο εδώ.