Book Review: ΜΙΣΤΕΡ ΓΚΟΥΙΝ, του ALESSANDRO BARICCO, από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

(Της Γιώτας Βασιλειου)

Είναι κάποια βιβλία, όπως τα "Ο κλέφτης ποδηλάτων", "Καλή αντάμωση εκεί ψηλά", "Άσε με να σε δέρνω κάπου κάπου", "Λύκοι σας παρακαλώ μην κλαίτε" και τώρα το "Μίστερ Γκουίν", του Αλεσσάντρο Μπαρίκκο, τα οποία έμελλε να εισέλθουν στη ζωή μου, μόνο και μόνο για να μείνουν ανεξίτηλα χαραγμένα στο μυαλό και την ψυχή μου. Είναι βιβλία που μέσα από την πεζότητα των κειμένων τους, βγάζουν έναν απίστευτο λυρισμό. Έχουν μέτρο, τέμπο και ρυθμό. Τα νοιώθει κανείς να δονούνται μέσα του.

Πρόσεξα το "Μίστερ Γκουίν" πριν λίγους μήνες στις νέες κυκλοφορίες του Πατάκη κι αμέσως τράβηξε την προσοχή μου. Όχι λόγω του συγγραφέα, τον οποίο ομολογώ ότι μέχρι τώρα γνώριζα απλώς ως όνομα, ούτε λόγω του εξωφύλλου, ούτε λόγω του τίτλου. Αυτό που τράβηξε την προσοχή μου, που μου "μίλησε", ήταν η υποσημείωση του συγγραφέα στο οπισθόφυλλο:
[...] Στο τελευταίο µυθιστόρηµα που έγραψα, µε τίτλο Μίστερ Γκουίν, σε κάποιο σηµείο γίνεται αναφορά σ’ ένα βιβλιαράκι µε τίτλο "Τρεις φορές το ξηµέρωµα", γραµµένο από κάποιον Ακάς Ναραγιάν, Άγγλο ινδικής καταγωγής. Πρόκειται φυσικά για ένα βιβλίο φανταστικό, ωστόσο στις φανταστικές περιπέτειες που εξιστορούνται µέσα εκεί, αυτό αποκτά έναν ρόλο κάθε άλλο παρά δευτερεύοντα. Γεγονός είναι πως, ενώ έγραφα εκείνες τις σελίδες, µου γεννήθηκε η επιθυµία να γράψω και αυτό το βιβλιαράκι, κάτι για να δώσω µια ανάλαφρη και µακρινή συνέχεια στον Μίστερ Γκουίν, κάτι για τη γνήσια ευχαρίστηση να κυνηγήσω µια ιδέα που είχα στο µυαλό µου. Έτσι, µόλις τελείωσα τον Μίστερ Γκουίν, στρώθηκα να γράψω το "Τρεις φορές το ξηµέρωµα", και πράγµατι το έκανα µε µεγάλη ευχαρίστηση. [...] 

Αυτό μόνο αρκούσε. Το έβαλα αμέσως στη λίστα για τις προσεχώς αγορές μου.

Και πράγματι, στις 316 σελίδες του κειμένου, οι 222 είναι αφιερωμένες στην ιστορία του Τζάσπερ Γκουίν και οι υπόλοιπες είναι το "Τρεις φορές το ξηµέρωµα". Το τόσο δα μικρό βιβλίο, είναι όντως μια ανάλαφρη σαν σαπουνόφουσκα συνέχεια του "Μίστερ Γκουίν". Πραγματικά θεωρώ ότι αν δεν υπήρχε το ένθετο αυτό βιβλιαράκι, το "Μίστερ Γκουίν" θα ήταν ένα σχεδόν ημιτελές έργο τέχνης! Ο θεατής καταλαβαίνει την εικόνα αλλά πάντα κάτι θα του λείπει...

Το "Μίστερ Γκουίν" είναι μια σχεδόν διαστροφική μα συνάμα ξεκάθαρη και ειλικρινής ιστορία αγάπης. Όχι αγάπη μεταξύ δύο ανθρώπων μόνο, αλλά αγάπη για τη ζωή. Αγάπη για το συνάνθρωπο. Για το φίλο αλλά και τον άγνωστο περαστικό. Αγάπη για την ομορφιά μα και για την "ασχήμια". Αγάπη για τις λέξεις. Αγάπη για δημιουργία. Το "Μίστερ Γκουίν" είναι ένα έργο τέχνης. Μια ζωγραφιά αποδομένη με λέξεις. Η μία δίπλα στην άλλη, σχηματίζουν μια όμορφη εικόνα. Αν μου ζητούσαν να "ντύσω" μουσικά αυτή την εικόνα, θα επέλεγα το "La voce Dell' uomo" του Sergio Endrigo (https://www.youtube.com/watch?v=EHQH79huO3c):
[...] Ho sentito la voce dell'uomo
Anche quando è bugiarda
E tradisce il fratello
La voce dell'uomo
Quando parla gli rispondo [...]*

Ο Τζάσπερ Γκουίν είναι συγγραφέας και μάλιστα με αρκετές και μεγάλες επιτυχίες στο ενεργητικό του, μέχρι που μια ωραία πρωία, σηκώνεται από το κρεβάτι και αποφασίζει ότι δε θέλει να είναι πια συγγραφέας. Κάνει την απόφασή του πράξη. Με ένα εκτενές άρθρο μέσω του Guardian γνωστοποιεί στον κόσμο τα 52 πράγματα που προτίθεται να μην κάνει ποτέ ξανά. Μεταξύ αυτών και η συγγραφή. Έτσι λοιπόν, μετά από σκέψη πολλή κι αμφιταλαντευόμενος ανάμεσα σε αυτά που θα του άρεσε να κάνει, αποφασίζει να αλλάξει επάγγελμα και πλέον δηλώνει... αντιγραφέας! Στην απόφασή του αυτή βοήθησε και μια καθόλα καθοριστική γνωριμία με μια γηραιά κυρία, στον προθάλαμο ενός ιατρείου. Δεν είμαι σίγουρη αν ο τίτλος της εργασίας του από δω και μπρος καλύπτεται από τον όρο "αντιγραφέας", γιατί επί της ουσίας, αυτό που κάνει ο Τζάσπερ πλέον είναι να συγγράφει... πορτρέτα ανθρώπων! Νοικιάζει λοιπόν ένα χώρο, στήνει το εργαστήριό του και ξεκινά τη συγγραφή πορτρέτων.

Μέσα από αυτό του το ταξίδι και την ιδιόρρυθμη αν και εκ βαθέων γνωριμία με τους πελάτες του αλλά και την προσωπική του βοηθό Ρεββέκα, ο Τζάσπερ βιώνει την προσωπική του αναζήτηση και ανακαλύπτει τον εαυτό του. Εμβαθύνει στα μυστήρια της ανθρώπινης ύπαρξης και έρχεται κοντά με τον "ανώτερο εαυτό" του, ενώ παράλληλα ξυπνά το "παιδί μέσα του". Κι ο Τζάσπερ αφυπνίζεται και φτάνει σε ένα σημείο συνειδητότητας, που τον ωθεί να κάνει ακόμα ένα "άλμα" στη ζωή του.

[...] Ο Τζάσπερ Γκουίν έλεγε πως όλοι είμαστε μια σελίδα ενός βιβλίου, ενός βιβλίου όμως που κανείς δεν έγραψε ποτέ και που μάταια αναζητούμε στα ράφια του μυαλού μας. Μου είπε πως αυτό που προσπαθούσε να κάνει, είναι να γράψει εκείνο το βιβλίο για τους ανθρώπους που έρχονταν σ' αυτόν. [...]

Το "Μίστερ Γκουίν" είναι μια τρυφερή ωδή στη ζωή. Αν και πολλές φορές μελαγχολική, η ιστορία που μας προσφέρει ο Μπαρρίκο είναι ανάλαφρη και βαθυστόχαστη. Μέσα από τις αράδες του συναντά ο αναγνώστης στοιχεία του εαυτού του. "Ο Τζάσπερ Γκουίν μου έμαθε πως δεν είμαστε πρόσωπα, είμαστε ιστορίες", είπε η Ρεβέκκα" και μετά την ανάγνωσή του, το ίδιο πιστεύω κι εγώ. Σας προτείνω ανεπιφύλακτα, να μην αντισταθείτε στη γνωριμία με το Τζάσπερ. Θα γοητεύει ο ίδιος και θα σας μαγέψει η ιστορία του. Από μένα το απόλυτο 10!

* Σε ελεύθερη μετάφραση:
Άκουσα τη Φωνή του ανθρώπου
Ακόμη και όταν ψεύδεται 
Και εξαπατά τον αδελφό
Η Φωνή του ανθρώπου
Όταν μιλάει, της απαντώ

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα ή να αγοράσετε το βιβλίο εδώ. 

Η άποψη αυτή, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο βιβλιοφιλικό blog "Βιβλιοσημεία"