Book Review: ΤΙΠΟΤΕ ΔΕN ΧΑΝΕΤΑΙ, της CLOE MEHDI

(Της Γιώτας Βασιλείου)

Την πρώτη φορά που είδα το εξώφυλλο του «Τίποτε δεν χάνεται», θυμήθηκα κάτι που είχα διαβάσει κάποτε και ούτε καν θυμάμαι που ή πότε… «Τίποτα δεν χάνεται, από αυτό που έχει υπάρξει». Ωστόσο, είναι μια έκφραση που για κάποιο λόγο δεν τη ξεχνώ ποτέ. Έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στο μυαλό μου. Και τώρα, ήρθε και το βιβλίο της Cloé Mehdi ως το επιστέγασμα αυτού. Αν μου ζητούσαν να περιγράψω με μια λέξη το βιβλίο, θα έλεγα «συνταρακτικό».

Το «Τίποτε δεν χάνεται» είναι το πονεμένο χρονικό της πρόωρης ενηλικίωσης, του νεαρού Mattia. Ο Mattia στα 11 μόλις χρόνια που περπατάει σε αυτόν τον πλανήτη, έχει γνωρίσει την άσχημη πλευρά της Ζωής. Μέσα από το διεισδυτικό του βλέμμα ανακαλύπτουμε τον τρόμο που γεννά η αδικία. Έχει εξαιρετικά αναπτυγμένη, όχι μόνο την πνευματική του νοημοσύνη αλλά και την συναισθηματική. Διαθέτει δε, έναν ιδιαίτερα αιχμηρό τρόπο σκέψης. Στις πτυχώσεις του εγκεφάλου του, ο Mattia κρύβει περισσή σοφία, ωριμότητα αλλά και ωμότητα που δεν ταιριάζει καθόλου, με το νεαρό της ηλικίας του. Έχει απολέσει από πολύ νωρίς τους γονείς, τα αδέλφια, το σπίτι μα και τον αυθορμητισμό και την ελαφρότητα των έντεκά του χρόνων.

Η Mehdi τοποθετεί την ιστορία της, στο Banlieue ένα προάστιο του Παρισιού,  το οποίο βρίθει από μετανάστες. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι ελεεινές, χωρίς προοπτική βελτίωσης ενώ η αστυνομική βία καιροφυλακτεί σε κάθε γωνιά του δρόμου. Ο Mattia ζει εδώ με τον κηδεμόνα του, το Zé και τη σύντροφό του, την αυτοκτονική Gabrielle. Όχι τα καλύτερα πρότυπα είναι η αλήθεια, όμως αυτή η υποτυπώδης οικογένεια, είναι η μοναδική αίσθηση οικογενειακής ασφάλειας και σταθερότητας που έχει ο πιτσιρικάς. Δυστυχώς, η ηρεμία στη ζωή του αγοριού αρχίζει να κλονίζεται, όταν εμφανίζονται επαναστατικά συνθήματα στους τοίχους της περιοχής. Τα συνθήματα απαιτούν δικαιοσύνη για τον Said, ένα αγόρι που πυροβολήθηκε από την αστυνομία, πριν από χρόνια. Ο θάνατος αυτός είχε άμεσο αντίκτυπο στη ζωή του Mattia, αφού ο πατέρας του, νοιώθοντας υπεύθυνος για τον θάνατο του αγοριού, κατέρρευσε ψυχολογικά και εν τέλει αυτοκτόνησε. Ο Mattia θέλοντας να μάθει τι πραγματικά συνέβη και γιατί ο πατέρας του πήρε τόσο βαριά το θάνατο του Said, διεξάγει τις δικές του έρευνες και αναζητά τα ίχνη που θα τον οδηγήσουν στην αλήθεια. 

Το «Τίποτε δεν χάνεται» είναι ο αντικατοπτρισμός της ανθρώπινης δυστυχίας. Είναι η εικόνα μιας ψυχρής, σκοτεινής κοινωνίας. Μιας κοινωνίας όπου η βία είναι Νόμος και η συμπόνια άγνωστη λέξη. Μιας κοινωνίας η οποία απαιτεί τα πάντα, μα δε δίνει σχεδόν τίποτα σε αντίκρισμα. Είναι το σύνολο από τα «καρκινώματα» που τρώνε τη σάρκα των ανθρώπων, αιώνες τώρα. Κατάθλιψη, αδικία, βία, διακρίσεις. Το «Τίποτε δεν χάνεται» αποτελεί μια εκ βαθέων κραυγή αντίδρασης από την Cloé Mehdi. Μέσα από τις σελίδες του γνωρίζουμε την ίδια τη συγγραφέα. Μας δίνει μπόλικη τροφή για σκέψη και απαιτεί κατά κάποιο τρόπο από εμάς, να ανοίξουμε τα μάτια μας μπροστά σ’ όλα αυτά που καταστρέφουν ζωές και σαπίζουν κοινωνίες. Νομίζω ότι είναι από τα καλύτερα ψυχογραφήματα που έχω διαβάσει ποτέ, αν όχι το καλύτερο. Δεν έχει αφήσει κοιλότητα της ανθρώπινης ψυχής, που να μην την έχει επισκεφτεί κι αναλύσει.

Η διήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο, διά στόματος του Mattia. Έτσι είναι εύκολο για τον αναγνώστη να ταυτιστεί με το αγόρι. Η γλώσσα της  Mehdi  είναι καθαρή, λιτή και νηφάλια, όπως θα ταίριαζε σε ένα μυθιστόρημα αυτού του είδους. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων είναι εξαιρετική. Η απόδοση δε της προσωπικότητας του Mattia, πραγματικά με έχει γοητεύσει. Είναι εκπληκτικά χαρισματικό παιδί, από αυτά που κάθε άνθρωπος θα ήθελε να είναι παιδί του. Η πλοκή είναι στιβαρή και καλοσχεδιασμένη και οδηγείται ομαλά προς την κορύφωση, η οποία είναι απλά σπαρακτική.

Πριν καταλήξω θα ήθελα να μιλήσω και γι’ αυτό το εκπληκτικό εξώφυλλο, το οποίο είναι τόσο αντιπροσωπευτικό αυτού που διάβασα. Επίσης, θεωρώ ότι έχει γίνει άριστη δουλειά από πλευράς μετάφρασης κι επιμέλειας. Όχι ότι περίμενα κάτι διαφορετικό από τον συγκεκριμένο οίκο, ο οποίος διακρίνεται για τις επιλογές στις εκδόσεις του.

Εν κατακλείδι, το «Τίποτε δεν χάνεται» είναι το είδος του βιβλίου που δε θα αφήσει κανέναν αδιάφορο. Το είδος εκείνο που, είτε σ’ αρέσει είτε όχι, αφήνει σημάδια στη ψυχή. Αδιόρατα μεν αλλά πάντα θα είναι εκεί. Και χρόνια μετά, θα φέρνεις ακόμα στο νου σου με αγάπη το μικρό Mattia. Στο συνιστώ ανεπιφύλακτα. Κάνε τη χάρη στον εαυτό σου και διάβασέ το!

Καλές αναγνώσεις!

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για το βιβλίο εδώ.