Book Review: ΤΟ ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ, της JESSIE BURTON, από εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

(Της Γιώτας Βασιλείου)

«Το κουκλόσπιτο» είναι το συγγραφικό ντεμπούτο της Αγγλίδας ηθοποιού και συγγραφέα Jessie Burton. Πρόκειται για ένα διεθνές best seller, με πωλήσεις πάνω από 1 εκατομμύριο αντίτυπα και με τις γνώμες του κοινού να διίστανται. Μάλιστα, απ’ ότι φαίνεται, αποτέλεσε «την πέτρα του σκανδάλου» ανάμεσα στους βιβλιοκριτικούς, στην Έκθεση Βιβλίου του Λονδίνου το 2013, με κάποιους να το εγκωμιάζουν ενώ κάποιοι άλλοι το χαρακτήρισαν «ρηχό», χωρίς σπουδαία ψυχογράφηση των χαρακτήρων. Προσωπικά με γοήτευσε και δε μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου.

Η ιστορία είναι τοποθετημένη στην Ολλανδίας, του 17ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα στα τέλη του 1686 με αρχές του 1687. Αν και η συγγραφέας εμπνεύστηκε την ιστορία της από το μοναδικής ομορφιάς κουκλόσπιτο της Petronella Oortman, το οποίο εκτίθεται στο Κρατικό Μουσείο του Άμστερνταμ, δεν πρόκειται για βιογραφικό μυθιστόρημα. Η Burton απλώς «δανείστηκε» το όνομα της Petronella και «βάφτισε» έτσι τη βασική πρωταγωνίστρια του έργου της. Εδώ να σημειώσω ότι, τα κουκλόσπιτα, από το 17ο μέχρι και το 19ο αιώνα, στις χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης, λογίζονταν όχι μόνο ως παιδικά παιχνίδια αλλά ως δείγμα υψηλής κοινωνικής θέσης, οικονομικής ευμάρειας και λεπτού γούστου.

Το κουκλόσπιτο της Πετρονέλας Όρτμαν, το οποίο εκτίθεται στο Κρατικό Μουσείο του Άμστερνταμ

«Το κουκλόσπιτο» είναι πολύ ιδιαίτερο βιβλίο, μια ιστορία ενηλικίωσης, με ενδιαφέρουσα πλοκή και υποβλητική ατμόσφαιρα. Αν κι αρκετά ογκώδες, οι σχεδόν 600 σελίδες τους «πέταξαν» ανάμεσα στα δάχτυλά μου. Με μάγεψε και δε μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου. Ούσα λοιπόν κάτω από το «ξόρκι» της Burton και της μινιατουροποιού της, μου πήρε αρκετές μέρες μέχρι να μπορέσω να γράψω για αυτό. Αγάπησα πολύ τρόπο που γράφει η συγγραφέας. Άλλοτε ομαλά και γλυκά κι άλλοτε άγρια, με ένταση, οι λέξεις της να γδέρνουν το χαρτί. Αποτελεί δε, μια πολύ καλή μεταφορά της κοινωνικής ζωής των κατοίκων, όλων των κοινωνικών στρωμάτων του Άμστερνταμ κατά τη Χρυσή εποχή της Ολλανδίας, παρουσιάζοντάς μας με πολύ γλαφυρό τρόπο τις συνθήκες της ζωής, το εμπόριο, τις συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα. Μάλιστα, στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται ενδιαφέροντα ιστορικά και οικονομικά στοιχεία, όπως η συγκριτική εικόνα των μισθών του 17ου  αιώνα και το κόστος του νοικοκυριού μιας εύπορης οικογένειας του Άμστερνταμ στα τέλη του 1600. Παράλληλα, η συγγραφέας καταδεικνύει μισάνθρωπες αντιλήψεις όπως ο πουριτανισμός, ο ρατσισμός αλλά και η ομοφοβία, θυμίζοντάς μας ότι, στο πέρασμα των αιώνων, τα μεγαλύτερα εγκλήματα έχουν γίνει στο όνομα του Θεού!

"Όσοι δεν έχουν τους δικούς του Ορίζοντες προσπαθούν να καταρρίψουν τους ορίζοντές των άλλων!"

Ο χαρακτήρες της Burton έχουν αποδοθεί όμορφα και με αληθοφάνεια αν και δεν εμβάθυνε σε αυτούς όσο θα ήθελα εγώ. Κι ενώ βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την απόδοση των μύχιων σκέψεων και των συναισθημάτων της βασικής ηρωίδας, της Νέλλα, άγγιξε ελάχιστα τους υπόλοιπους χαρακτήρες του σπιτιού, οι οποίοι σημειωτέων, έπαιζαν όλοι πολύ σημαντικό ρόλο στη εξέλιξη της ιστορίας. Βασικά θεωρώ ότι σπατάλησε πολύ μελάνι σε περιττές περιγραφές και κενούς διαλόγους, περνώντας στα «ψιλά γράμματα» σημαντικά θέματα, τα οποία θα μπορούσαν να απογειώσουν την προσπάθεια. Αυτό συν το γεγονός ότι το τέλος του με άφησε ανικανοποίητη, ως προς τη λύση του μυστηρίου, αφού δεν ανέπτυξε, όσο θα περίμενε κανείς, την ιδέα της, είναι τα μόνα αρνητικά που καταλογίζω σε αυτή την πρώτη προσπάθεια της Jessie Burton. Ακόμα κι έτσι όμως, υπήρξαν κάνα δυο ανατροπές κι εκπλήξεις, οι οποίες έφερα τα πάνω κάτω στην πλοκή και  με χαροποίησαν ιδιαίτερα. 

Τέλος, όπως πάντα, θα ήθελα να αναφερθώ στην ίδια την έκδοση με το υπέροχο εξώφυλλο και την εξαίρετη δουλειά στη μετάφραση της Μυρτώς Καλοφωλιά. Το φρόντισε ιδιαιτέρως το βιβλίο, με σεβασμό και αγάπη. Τολμώ να πω ότι, αν δεν είναι η καλύτερη, σίγουρα είναι από τις καλύτερες μεταφράσεις που έχω συναντήσει σε βιβλία του είδους, τα τελευταία χρόνια. Υπέροχη χρήση της γλώσσας, πανέμορφο λεξιλόγιο και λυρικότητα που μαγεύει. Πολλά συγχαρητήρια!

"Η αιωνιότητα που μας διαφεύγει!"

Εν κατακλείδι, «Το κουκλόσπιτο» είναι ένα βιβλίο που παρόλα τα όποια «μειονεκτήματά» του, το αγάπησα και κυριολεκτικά το ρούφηξα σε ώρες. Σου το προτείνω για την υποβλητική του ατμόσφαιρα, την υπέροχη γραφή και την πληθώρα των ιστορικών πληροφοριών που απλόχερα προσφέρει. 

Καλές αναγνώσεις!

Διαβάστε περισσότερα ή αγοράστε το βιβλίο εδώ.