Book Review: ΠΑΙΔΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΑΚΙΑ, της ΜΑΡΙΑΣ ΡΑΠΤΗ, από εκδοσεις BELL

(της Γιώτας Βασιλείου)

Πρώτη μου γνωριμία με την πένα της Μαρίας Ράπτη και μπορώ να πω ότι τα "Παιδικά Τραγουδάκια" της, μου άρεσαν πολύ. Πρόκειται για ένα πολύ γοητευτικό, ατμοσφαιρικό και πολυεπίπεδο θρίλερ, το οποίο έχει βασιστεί σε ένα πραγματικό συμβάν που αποκαλύφθηκε το 1950 και τότε είχε συγκλονίσει το πανελλήνιο.* 

Στη δική της ιστορία, η Μαρία μας ταξιδεύει πίσω στο 1975, την εποχή της μεταπολίτευσης, σε ένα ορεινό χωριό της Ελλάδας. Εκεί η Ελισσάβετ Φωτίου, μια νεαρή δασκάλα έχει βάλει ένα μεγαλεπήβολο στόχο: Να μετατρέψει ένα παλιό μοναστήρι σε πρότυπο δευτεροβάθμιο σχολείο. Καθώς ο χειμώνας σφίγγει γύρω από τα βουνά και το βαρομετρικό πέφτει όλο και περισσότερο, αρχίζουν και συμβαίνουν διάφορα παράξενα γεγονότα, τα οποία βάζουν τόσο τη Λίζι όσο και το έργο της σε κίνδυνο. Τα πάντα και οι πάντες γύρω της μοιάζουν ύποπτοι. Ποιος είναι φίλος και ποιος εχθρός; Τι είναι αλήθεια και τι ψέμα;

Αυτό το ερώτημα κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, αφού το μυστήριο πλανάται διάχυτο. Δεν ήταν λίγες οι στιγμές που με έκανε να ανατριχιάσω και να αφουγκραστώ το χώρο γύρω μου. Δεν είναι μόνο το θέμα που βοηθάει σε αυτή την σκοτεινή αίσθηση αλλά και το βουκολικό περιβάλλον κι ο χρόνος, στα πλαίσια των οποίων αναπτύσσεται η ιστορία. Είναι και η πολύ όμορφη και λυρική γραφή της Μαρίας, που την εμπλουτίζουν αρκετές λαογραφικές λεπτομέρειες. Οι εύσχημες και παραστατικές περιγραφές, όπως για παράδειγμα εκείνη της σελίδας 25, όπου μας περιγράφει με μοναδικό τρόπο ένα απλό φυσικό φαινόμενο όπως είναι η ομίχλη, μας δημιουργούν ζωηρές εικόνες, ενώ η ζωντανή κι περιγραφική αφήγησή της στις σκηνές δράσης σοκάρει και συγκινεί. 

Ακόμα και ο τρόπος που χειρίζεται τους χαρακτήρες της, που είναι όλοι πολύ ζωντανοί, διαθέτουν αληθοφάνεια και πλαστικότητα. Είναι άνθρωποι του χωριού, άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Θα μπορούσα να μιλήσω πολύ και για πολλούς από τους χαρακτήρες, όμως θα επικεντρωθώ στην κεντρική ηρωίδα, τη Λίζι. Ούσα λοιπόν μια πολύ νεαρή γυναίκα, επίμονη σε βαθμό κακουργήματος, κάποιες φορές μοιάζει να έχει άγνοια κινδύνου, αφού η ισχυρογνωμοσύνη και η ξεροκεφαλιά της, την οδηγούν σε πολύ επίπονα κι επικίνδυνα μονοπάτια. Η Λίζι είναι ένας χαρακτήρας που μου άρεσε πολύ και που ταυτίστηκα αρκετά, γιατί είδα στοιχεία του εαυτού μου σε εκείνη. Όπως αυτή, έτσι κι εγώ, μπορεί να αργήσω να πάρω μια απόφαση, αλλά όταν βάλω κάτι στο κεφάλι μου, θα παλέψω μέχρις εσχάτων για να το πετύχω. Οι συνέπειες εννοείται, με βρίσκουν όπου και να βρίσκομαι.

Η Μαρία ξετυλίγει την ιστορία της με γρήγορο ρυθμό, που σε κάποια σημεία γκαζώνει περισσότερο και σε κάποια κάνει κράττει. Κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο για μένα προσωπικά, γιατί μου άφηνε χρόνο για να ανασάνω. Και φτάνοντας στο περιβόητο φινάλε, το οποίο αν και θα έπρεπε να το περιμένω, δεν ήξερα από που μου ήρθε κυριολεκτικά, αφού με είχε απορροφήσει η ανάγνωση. Πολύ ανατριχιαστική η συνειδητοποίηση, η οποία ομολογουμένως δε μου προέκυψε αμέσως μόλις τέλειωσε το βιβλίο αλλά κάποιες στιγμές αργότερα.

Πέρα όμως από το μυστήριο και την αστυνομική πλοκή της ιστορίας, η Μαρία με το βιβλίο της θίγει και θέματα κοινωνικά, σε μια Ελλάδα που μέρα με τη μέρα όλα αλλάζουν. Ζητήματα όπως είναι η θέση της γυναίκας εκείνη την εποχή και μάλιστα σε ένα ξεχασμένο χωριό της ορεινής Ελλάδας. Ενδεικτικά, βλέπουμε να γίνεται αναφορά στο θέμα αυτό, στη σελίδα 20 όπου γράφει: "Κι εννοείται πως, ότι κι αν έκανε η κάθε γυναίκα, σπουδές, ταξίδια, αθλητισμό, έπρεπε πάντα κάποια στιγμή να σκεφτεί το νοικοκύρεμα. Το γάμο και τα παιδιά. Τα είκοσι πέντε έτη ήταν μια κατάλληλη, ίσως ακόμη και οριακή ηλικία για να το κάνει κανείς αυτό. Γιατί, εντάξει, να σπουδάσεις μέχρι τα είκοσι-κάτι σου, άντε να κάνεις και μια μετακπαίδευση αφού το έχεις τόσο πολύ μεράκι, μέχρι εδώ σου το επιτρέπουμε. Όμως δεν πρέπει να ξεχάσεις πως είσαι γυναίκα και πως κάποια στιγμή πρέπει κι εσύ να πιάσεις τον τσελεμεντέ και να ονειρευτείς την ηλεκτρική σκούπα τάδε. Να διακοσμήσεις το σπιτικό σου και να συνοδεύσεις το σύζυγό σου στην εκκλησία ή σε καμιά χοροεσπερίδα του συλλόγου κυριών -αυτά πρέπει να κάνει μια γυναίκα, και ειδικά μετά τα είκοσι πέντε πρέπει να γίνεται γυναίκα κανονική, με γάμα κεφαλαίο που λένε. Όχι να παίρνει τα βουνά για να γίνεται διευθύντρια σε σχολεία στην άκρη του Θεού."

Φυσικά το απόσπασμα αυτό δεν είναι το μοναδικό στο οποίο διακρίνουμε ότι οι γυναίκες τα χρόνια εκείνα αποτελούσαν πολίτες Β' κατηγορίας. Συχνά πυκνά, άλλοτε μικρά κι άλλοτε μεγαλύτερα γεγονότα και περιγραφές, καταμαρτυρούν αλήθειες οι οποίες, δυστυχώς σε ένα μεγάλο βαθμό, εξακολουθούν και υφίστανται ακόμη και σήμερα, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά!

Συνεχίζοντας δε θα μπορούσα να προσπεράσω την αντιπαράθεση στην οποία έρχονται, ο τίτλος του βιβλίου, το εξώφυλλο και τελικά, το περιεχόμενό του. Τι πιο αθώο από ένα παιδικό τραγούδι, θα σκεφτόταν ίσως κάποιος, ε; Κι όμως όλα τα παιδικά τραγούδια που περιλαμβάνονται στις σελίδες του συγκεκριμένου βιβλίου, δεν είναι αθώα. Δεν τα διακρίνει παιδικότητα. Αντίθετα, κάθε στιχάκι, κάθε στροφή κρύβει κάτι σκοτεινό μέσα του. Έτσι λοιπόν ο τίτλος ξάφνου παίρνει μιαν άλλη υπόσταση, ανεξιχνίαστη, που την επιτείνει το πολύ επιτυχημένο εξώφυλλο, που δημιούργησε η φανταστική Άννα Σταθοπούλου!

Τα παιδικά τραγουδάκια σε δημώδη μορφή που συναντάμε στην αρχή κάθε κεφαλαίου, είναι σα να κρυφοκοιτάμε από την κλειδαρότρυπα. Μας δίνουν μικρά στοιχεία του τι μέλλει γενέσθαι. Α, επίσης να πω και για το δίστιχο στο εξώφυλλο ότι κι αυτό δίνει το δικό του στίγμα και προειδοποιεί για το τι πρόκειται να συναντήσουμε στις σελίδες του βιβλίου που κρατάμε στα χέρια μας.

Όλα αυτά μαζί λοιπόν, δίνουν ένα άρτιο και πολύ επιτυχημένο σύνολο. Μας προσφέρουν ένα εξαιρετικό θρίλερ με σαφή στοιχεία τρόμου και κοινωνικό υπόβαθρο, ένα βιβλίο που θέλοντας και μη, φέρνει στο μυαλό τη φρικιαστική εκείνη ιστορία του παρελθόντος. Παρ’ όλ’ αυτά όμως, όπως κάθε μυθιστόρημα αυτού του είδους, μας προσφέρει συνάμα πληθώρα συναισθημάτων και μεγάλη απόλαυση. Ένα βιβλίο που θα μπορούσε πολύ άνετα να σταθεί και σε μορφή τηλεοπτικής σειράς με σίγουρη την επιτυχία! Και ως τέτοιο λοιπόν, σας το προτείνω με όλη μου την καρδιά.

Καλές αναγνώσεις!

* Δεν έγραψα περισσότερα για το συμβάν του ’50, γιατί δε θέλω να σας κάνω σπόιλερ, όποιος όμως θέλει να μάθει περισσότερα, μπορεί να κάνει αναζήτηση στο ίντερνετ για το παλαιοημερολογίτικο μοναστήρι της Πευκοβουνογιάτρισσας στην Κερατέα.

Διαβάστε περισσότερα ή αγοράστε το βιβλίο εδώ.

Δείτε το βίντεο της παρουσίασης εδώ.