Book Review: Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ, του ΜΑΡΚΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ, από εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

 

(Της Γιώτας Βασιλείου)

“Είμαι τραπεζικός υπάλληλος. Είμαι, δηλαδή, ο τελευταίος τροχός της αμάξης σε μια εταιρεία νόμιμης τοκογλυφίας. Ο όρος «τραπεζικός» φέρνει αυτόματα στο μυαλό μου σοβαρές ψυχωτικές διαταραχές ως υπεύθυνος για πάσης φύσεως ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς που αργά ή γρήγορα οδηγούν σε μείζονα κατάθλιψη. Έχω αποδεχτεί ότι είναι το πιο βαρύ φορτίο που πρέπει να κουβαλήσω σ’ αυτή τη ζωή, για να πάρω το καρμικό μου μάθημα και να γίνω καλύτερος άνθρωπος στην επόμενη.”

Νομίζω ότι δεν έχω ποτέ άλλοτε ακούσει ή διαβάσει πιο ειλικρινή περιγραφή του όρου «τραπεζικός υπάλληλος» από αυτήν που κάνει ο Μάρκος Κρητικός στο νέο του βιβλίο «Ο Αναρχικός Τραπεζικός» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το βιβλίο, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συγγραφέας στον επίλογό του, είναι προϊόν διασκευής των τριών πρώτων μυθιστορημάτων του, σε μια ενιαία ιστορία με σημαντικές αλλαγές ως προς την πλοκή και τους ρόλους των πρωταγωνιστών. Πράγματι, υπάρχουν πολλά νέα πρόσωπα, η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα από νέα μονοπάτια και καταλήγει σε ένα εντελώς διαφορετικό και σουρεάλ φινάλε, για το οποίο και μόνο –πιστέψτε με–  αξίζει κανείς να διαβάσει ολόκληρο το βιβλίο. Μην το φοβηθείτε ακόμη και αν έχετε διαβάσει κάποιο ή και τα τρία πρώτα του βιβλία. Μιλάμε για total make over, το οποίο για μένα αποτελεί παράλληλα case study του πώς μπορεί μια ή και περισσότερες ιστορίες να πάρουν διαφορετική μορφή.

Η ιστορία με δυο λόγια:

Ο Μάρκος, πατημένος σαραντάρης παντρεμένος, ζει με τη σύζυγό του σε μια παλιά μονοκατοικία στα Πατήσια. Μετά από μια δεκαετία κοινού βίου η συμβίωση του ζεύγους έχει βαλτώσει. Η καθημερινότητα που τον πνίγει σαν θηλιά που σφίγγει αργά, συνδυαστικά με την τράπεζα που τον υποχρεώνει να φορά μια φρικτή κίτρινη γραβάτα, τον διευθυντή που του προκαλεί αναγούλα, και την πεθερά του που είναι ένας συνδυασμός από τις τηλεοπτικές «Επτά Θανάσιμες Πεθερές», ο Μάρκος δεν αργεί να κλειστεί βαθιά στον εαυτό του. Ξάφνου όλα αλλάζουν και στη ζωή του έρχονται τα πάνω κάτω. Μια σειρά από αναπάντεχα συμβάντα θα τον οδηγήσουν σε έναν κυκεώνα ψεμάτων και παρορμητικών πράξεων και τελικά σε αδιέξοδο. Αφού έχει καταφέρει να αποτινάξει από πάνω του τα συζυγικά και τραπεζικά δεσμά ανακαλύπτει ότι τελικά, ο χειρότερος εχθρός του δεν είναι άλλος από τον ίδιο του τον εαυτό. Βυθισμένος σε μια θάλασσα συναισθηματικής σύγχυσης, θα πάρει μια απόφαση εν βρασμώ.

«Ο Αναρχικός Τραπεζικός» έρχεται 120 χρόνια μετά τον «Αναρχικό Τραπεζίτη» –που ακόμα και σήμερα παραμένει επίκαιρο– να μας υπενθυμίσει αυτό που πραγματευόταν ο Φερνάντο Πεσσόα στο διήγημά του, πως αναρχία δεν είναι τα διαλυμένα μαγαζιά και τα καμένα αυτοκίνητα, αλλά η απαγκίστρωση από τις κοινωνικές συμβάσεις που μας κρατούν δέσμιους.

Ο χαρακτήρας του Μάρκου (alter ego του Κρητικού;) γύρω από τον οποίο στρέφεται η ιστορία είναι ένας πολύ αληθοφανής χαρακτήρας. Εξαιρετικά ρεαλιστικός. Είναι ο τύπος του ανθρώπου που πιθανόν να μεγάλωσε με όνειρο να γίνει μουσικός, να ταξιδέψει τον κόσμο και να ζήσει μια ζωή γεμάτη περιπέτεια. Η ζωή όμως του την έφερε πισώπλατα και του χάρισε μια ζωή στην οποία νιώθει παγιδευμένος. Ωστόσο, κάτω από την επιφάνεια του κυνικού, απογοητευμένου μεσήλικα, ο Μάρκος κρύβει μια ευαίσθητη, μποέμικη ψυχή και μια ακόρεστη δίψα για ζωή. Έχει χιούμορ και συχνά αυτοσαρκάζεται. Είναι έξυπνος και παρατηρητικός, αλλά έχοντας χάσει την πίστη στον εαυτό του έχει παραμελήσει και τα πάθη του. Ξοδεύει τα βράδια του ακούγοντας μουσική, πίνοντας, καπνίζοντας και κάνοντας περιπάτους στην πόλη παρέα με το σκύλο του, παρατηρώντας τους ανθρώπους και ονειροπολώντας. Βαθιά μέσα του ο Μάρκος αποζητά να ξαναβρεί τον παλιό χαρούμενο εαυτό του, να ξεφύγει από τη μιζέρια της ζωής του. Να ζήσει μια ζωή που να έχει νόημα βρε αδελφέ! Έλα όμως που έχει συνηθίσει να μην κάνει τίποτα. Έχει εθιστεί στην ιδέα της αποτυχίας, είναι αναποφάσιστος και φοβάται να ρισκάρει. Μέσα του όμως καίει η επιθυμία για αλλαγή. Αυτή η ελπίδα –που πάντα πεθαίνει τελευταία–  σε συνδυασμό με την τάση του προς την αυτοκαταστροφή θα τον οδηγήσουν σε μονοπάτια δίχως επιστροφή.

Λατρεμένος αντιήρωας ο Μάρκος. Εξαιρετική σκιαγράφηση. Νομίζω δεν υπήρξε γωνίτσα της ψυχοσύνθεσής του που να μην σκάλισε ο Κρητικός με την πένα του. Γι’ αυτό λοιπόν ξαναρωτώ… alter ego του Κρητικού;

Το φχαριστήθηκα αυτό το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος. Είναι μια ανατρεπτική ιστορία με καυστικό χιούμορ που έτσι και στάξει πάνω στο δέρμα το διαπερνάει. Προσωπικά  γέλασα πολύ με τις ατάκες μεταξύ πεθεράς και γαμπρού και όχι μόνο. Μέσω της ιστορία του ο Μάρκος (ο Κρητικός) ξεσκεπάζει με μοναδικό τρόπο τα κακώς κείμενα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, ενώ παράλληλα μας κρατάει σε αγωνία με μια αστυνομική πλοκή που κόβει την ανάσα.

Σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση το κείμενο είναι άμεσο και ρέει αβίαστα και η γραφή είναι λιτή και διανθισμένη με υπέροχες μουσικές και λογοτεχνικές αναφορές. Μάλιστα στο site των εκδόσεων υπάρχει και playlist στο spotify με τα τραγούδια που «ακούγονται» στο βιβλίο. Εννοείται πως τώρα που γράφω την άποψή του, την έχω και παίζει.

[…]

To drink or not to drink
To think or not to think
Some choose to dismember you're rise and your fall
And f*ck all those perfect people

[…]

Εν κατακλείδι «Ο αναρχικός τραπεζικός» του Μάρκου Κρητικού είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα που αφηγείται με διάθεση χιουμοριστική μα και απείρως ειρωνική την απόδραση ενός καθημερινού ανθρώπου από τα ηθικά και κοινωνικά στερεότυπα που τον καθοδηγούσαν  και τον κρατούσαν «δέσμιο» σε ολόκληρη την ζωή του. Όσο και αν σου φανεί διασκεδαστικό εσύ μην το δοκιμάσεις στο σπίτι!

Βρες το βιβλίο εδώ και καλή απόλαυση!

* F*CK All the Perfect People, by Chip Taylor