Book Review: Ο ΚΩΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ, του ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΜΠΑΤΗ, από εκδόσεις ΑΠΟΠΕΙΡΑ

(Της Γιώτας Βασιλείου)

Το λογοτεχνικό ντεμπούτο του Μιχάλη Αλμπάτη, «Ο Κώλος της Άννας», είναι ένα έργο που προκαλεί και διεγείρει, εξερευνώντας τα όρια της ανθρώπινης εμμονής και τις συγκρούσεις μεταξύ ατομικής αναζήτησης και κοινωνικών συμβάσεων. Μέσα από την ιστορία του Αλφόνσο Αλδεβαράν, ενός μοναχικού, μεσήλικου άνδρα που αναπτύσσει μια ασυνήθιστη εμμονή με τα τροφαντά οπίσθια της υπηρέτριάς του Άννας, ο Αλμπάτης δημιουργεί μια αλληγορία για την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση, νόημα και την αναπόφευκτη σύγκρουση με τις κοινωνικές νόρμες.

Μια ανορθόδοξη εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης και της κοινωνικής καταπίεσης, μια διεισδυτική ματιά στην εμμονική και τη λατρεία του «Ιερού».

Η γραφή του Αλμπάτη είναι αιχμηρή και σαρκαστική, αποφεύγοντας τον εύκολο εντυπωσιασμό – αν και τελικά εντυπωσιάζει. Αντιθέτως, χρησιμοποιεί την υπερβολή και το παράδοξο για να φωτίσει τις πιο σκοτεινές και κρυφές πτυχές της ανθρώπινης ψυχής. Ο Αλφόνσο με την εμμονή του, γίνεται ένας καθρέφτης που αντανακλά τις δικές μας ανασφάλειες, τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και την ανάγκη για κάτι που θα μας υπερβεί.

Ο «Κώλος της Άννας» είναι ένα βιβλίο προκλητικό, ενίοτε σοκαριστικό και σίγουρα δεν είναι ένα βιβλίο για όλους. Απαιτεί από τον αναγνώστη του να αφεθεί στην αμηχανία που θα προκύψει πλούσια μέσα από την ανάγνωση, να αποδεχτεί το παράλογο και να αναρωτηθεί για τα όρια της λογικής και της ηθικής. Είναι μια πρόκληση για τις προκαταλήψεις μας και μια υπενθύμιση ότι η ομορφιά και το νόημα μπορούν να βρεθούν στα πιο απρόσμενα μέρη. 

Ο Μιχάλης Αλμπάτης, με τολμηρό και ευφάνταστο τρόπο, εξερευνά τη φύση της εμμονής και πώς αυτή μπορεί να κατακλύσει και να μεταμορφώσει ένα άτομο. Η εμμονή του Αλφόνσο με τα οπίσθια της Άννας, ξεπερνά την απλή σεξουαλική επιθυμία και γίνεται μια μορφή λατρείας, μια πηγή παρηγοριάς και νοήματος σε μια ζωή, που μέχρι τότε χαρακτηρίζεται από μοναξιά και ανία. Μέσα από αυτή την εμμονή, ο Αλφόνσο βρίσκει μια διέξοδο από την κενότητα της ύπαρξής του, αλλά και μια μορφή προσωπικής έκφρασης που τελικά θα τον οδηγήσει σε σύγκρουση με την κοινωνία αλλά και σε προσωπική κατάρρευση.

«Γιατί ο κώλος της Άννας κατόρθωσε να αφυπνίσει την ψυχή του απ’ τον λήθαργο της και με μια αχτίδα αγαλλίασης να την φωτίσει;»

Η νουβέλα του Αλμπάτη δεν περιορίζεται στην εξερεύνηση της ατομικής ψυχολογίας, αλλά επεκτείνεται και στην κριτική της κοινωνικής καταπίεσης. Η εμμονή του Αλφόνσο, αν και ακίνδυνη για τους άλλους, θεωρείται απειλή από την κοινωνία, η οποία αντιδρά με βία και καταστολή. Η σύγκρουση αυτή αναδεικνύει την υποκρισία και την καταπιεστική φύση μιας κοινωνίας που επιβάλλει τις νόρμες της και τιμωρεί όσους αποκλίνουν από αυτές.

Τι σημαίνει «αναζήτηση της ευτυχίας» για τον καθένα από εμάς;

Στον πυρήνα της, η νουβέλα θέτει το ερώτημα του δικαιώματος στην ατομική ευτυχία, ακόμα και όταν αυτή έρχεται σε σύγκρουση με τις κοινωνικές προσδοκίες. Ο Αλφόνσο, μέσα από την εμμονή του, βρίσκει μια μορφή ευτυχίας που, αν και ανορθόδοξη, είναι γνήσια και βαθιά προσωπική. Η καταδίκη του από την κοινωνία αναδεικνύει την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, όπου η αναζήτηση της προσωπικής ευτυχίας συχνά συγκρούεται με τις επιταγές της κοινωνίας.

Σίγουρα βλέποντας κάποιος το βιβλίο αναρωτιέται αν θα μπορούσε ο συγγραφέας να είχε επιλέξει έναν άλλο τίτλο για τη νουβέλα του. Φυσικά και θα μπορούσε. Ο τίτλος «Ο Κώλος της Άννας» είναι αναμφίβολα προβοκατόρικος και σίγουρα τραβάει την προσοχή, αλλά ίσως να μην αποτυπώνει πλήρως το βάθος και την πολυπλοκότητα του έργου. Μια πιθανή άλλη επιλογή πιθανόν να έδινε έμφαση στην εμμονή του πρωταγωνιστή και την προσωπική του μεταμόρφωση και να υποδήλωνε τη θρησκευτική διάσταση της ιστορίας. Ωστόσο, η επιλογή του τίτλου είναι υποκειμενική και εξαρτάται όχι μόνο από το μήνυμα που θέλει να περάσει ο συγγραφέας αλλά και από τον αντίκτυπο που θέλει να έχει στο κοινό του. Ο αρχικός τίτλος, αν και θρασύς, σίγουρα προκαλεί το ενδιαφέρον και θέτει το πλαίσιο για την ιστορία που ακολουθεί.

Κατά συνέπεια, «Ο Κώλος της Άννας» είναι ένα έργο που προκαλεί και διεγείρει τη σκέψη, αναγκάζοντας τον αναγνώστη να αναρωτηθεί για τα όρια της ατομικής ελευθερίας, την υποκρισία της κοινωνίας, της θρησκείας και την αναζήτηση της ευτυχίας σε έναν κόσμο που συχνά μας περιορίζει. Ο Μιχάλης Αλμπάτης, με πένα που κόβει σαν ξυράφι και βαθιά ψυχολογική διεισδυτικότητα, δημιουργεί μια ιστορία που αντηχεί πολύ πέρα από την επιφάνεια της πλοκής της, αφήνοντας με την ολοκλήρωσή της ένα αίσθημα αμηχανίας, ένα “γιατί;” αλλά και μια βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης – ίσως.

Πρότασή μου είναι να πετάξετε μακριά τις προκαταλήψεις και με το μυαλό «λευκό χαρτί» να διαβάσετε τη νουβέλα αυτή. Ίσως διαβάζοντάς αφυπνιστούν κάποιοι μηχανισμοί και μπορέσετε να απαντήσετε στο αιώνιο ερώτημα: «Ποιος άνθρωπος όμως μπορεί να ισχυριστεί πως κατάφερε το αίνιγμα της ύπαρξής του να επιλύσει;»

Αν το θελήσετε θα το βρείτε εδώ.