ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον ΑΝΤΥ ΒΡΟΣΓΟ

Άντυ Βρόσγος: «Πάντα πίστευα ότι κάποια στιγμή θα γράψω ένα βιβλίο. Τελικά το έγραψα όταν είχα πάψει πια να πιστεύω ότι θα το κάνω». 

Ευφυής, αστείος, ενημερωμένος, πολυτάλαντος, μα πάνω απ΄όλα μπαμπάς! Σε μία υπέροχη και πολύ διασκεδαστική συνέντευξη, ο Άντυ Βρόσγος, μας μίλησε με ειλικρίνεια για την οικογένεια και την δουλειά του και για το πώς ο ίδιος βίωσε την περίοδο της καραντίνας. Μας τόνισε πως «Και πριν και μετά από συγγραφέας, είμαι κυρίως μπαμπούλης», ενώ χαρακτήρισε «αφελές αστυνομικό διήγημα», το πρώτο κείμενο που έγραψε σαν παιδί.

Μια συνέντευξη κατά την διάρκεια της οποίας, δεν ήταν λίγες οι φορές που ξέσπασα σε γέλια κι άλλες που τα λόγια του με έβαλαν σε σκέψεις! Πραγματικά απολαυστική! Ο Άντυ, για όσους δεν τον ξέρουν, είναι ο συγγραφέας του αστυνομικού μυθιστορήματος «Χρήσιμοι Ηλίθιοι», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κύφαντα.  

Ελάτε να τον γνωρίσουμε!

Συνέντευξη στη Γιώτα Βασιλείου, Μάϊος 2020

Άντυ καταρχάς θέλω να σε ευχαριστήσω για το χρόνο που διαθέτεις στα ΒΙΒΛΙΟγραφικά και σε μένα προσωπικά! 
Εγώ σε ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Εξάλλου είναι η πρώτη συνέντευξη που δίνω ή η δεύτερη για την ακρίβεια, αλλά η πρώτη δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα. Μετά έχουν σειρά μικρότερα μέσα όπως ο Γκάρντιαν και η Λε Μοντ... (χαμογελάει πλατιά)

Ας ξεκινήσουμε με κάτι πολύ επίκαιρο: Τι σημαίνει να είσαι συγγραφέας στην Ελλάδα του Κορωνοϊού; Ποιες είναι οι διαφορές με πριν; 
Ο συγγραφέας είναι ένας δέκτης ερεθισμάτων τα οποία φιλτράρει, επεξεργάζεται και τελικά, μετουσιώνει σε εικόνες και σκηνές στο χαρτί. Κατ’ αυτήν την έννοια η περίοδος του κορωνοϊού προσφέρει πλήθος τέτοιων ερεθισμάτων, στο βαθμό που πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση. 
Ο κόσμος όπως τον ξέραμε έχει αλλάξει ενώ παράλληλα  υπήρξε μια αναγκαστική και λυτρωτική πολλές φορές ενδοσκόπηση, αλλά και μια πιο προσεκτική παρατήρηση γεγονότων και καταστάσεων. Βέβαια όπως έχει πει ο Όσκαρ Ουάιλντ "η ζωή μιμείται πολύ καλύτερα την τέχνη από ότι η τέχνη μιμείται τη ζωή".

Πόσο δημιουργικός ήσουν την περίοδο του εγκλεισμού; Θες να μας περιγράψεις μια τυπική μέρα καραντίνας;
Κατά την περίοδο του εγκλεισμού ολοκλήρωσα ένα διήγημα και ξεκίνησα ένα ακόμα. Διάβασα πολύ, ξενύχτησα περισσότερο, άκουσα μουσική και πέρασα αρκετό (ποτέ δεν είναι αρκετός), ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά μου φτιάχνοντας κατασκευές, δημιουργώντας αυτοσχέδια επιτραπέζια, παίζοντας και βλέποντας ταινίες. Θα μπορούσα ίσως να γράψω περισσότερο αλλά είμαι λίγο απείθαρχος με το γράψιμο και το κάνω μόνο όταν έχω όρεξη. Αδυνατώ να ακολουθήσω τη συμβουλή του βασιλιά Κινγκ για καθημερινή συγγραφή, πόσο μάλλον να τον συναγωνιστώ στην ταχύτητα μια και υποστηρίζει ότι γράφει δέκα σελίδες την ημέρα. 

Πότε και με τι έναυσμα, ξεκίνησες να γράφεις;
Το πρώτο κείμενο το έγραψα όταν ήμουν παιδί ακόμα και ήταν ένα αφελές αστυνομικό διήγημα, επηρεασμένος από ένα βιβλίο της Άγκαθα Κρίστι, τον Σιωπηλό Μάρτυρα, που ήταν και το πρώτο μου αστυνομικό ανάγνωσμα. Σε μπλε τετράδιο «Διεθνές» παρακαλώ. Έκτοτε, πάντα πίστευα ότι κάποια στιγμή θα γράψω ένα βιβλίο. Τελικά το έγραψα όταν είχα πάψει πια να πιστεύω ότι θα το κάνω. Όμως, παρόλα αυτά, μεγαλώνοντας, συνέχισα να γράφω κείμενα, άρθρα ή ποιήματα. Αρχικά βέβαια το έκανα με τον ίδιο τρόπο που τραγουδάνε αυτοί που τραγουδάνε στο μπάνιο τους. Για ιδία ευχαρίστηση. Στη συνέχεια, σκεπτόμενος μάλλον σαδιστικά είπα να υποβάλλω και άλλους στη δοκιμασία να με διαβάσουν…. (σηκώνει το φρύδι με νόημα)

Χρήσιμοι ηλίθιοι! Ευφάνταστος τίτλος. Γιατί τον επέλεξες;
Για όσους έχουν διαβάσει το βιβλίο πιστεύω ότι συμφωνούν στο ότι είναι ένας τίτλος απόλυτα ταιριαστός με το περιεχόμενο του. Νομίζω και λίγο ιντριγκαδόρικος, καθώς το μυαλό του κάθε αναγνώστη έχει τις δικές του προσωπικές αναφορές για το ποιοι είναι οι χρήσιμοι ηλίθιοι, παρότι δεν παραπέμπει σε αστυνομικό μυθιστόρημα. Πρόκειται πάντως για μια φράση που αναφέρεται στο κείμενο και δυστυχώς, παρότι ενίοτε χρησιμοποιείται στον τύπο και έχει πολιτική χροιά, αποδίδεται λανθασμένα είτε στον Λένιν είτε στον Στάλιν. Μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι δεν υπάρχει πουθενά καταγεγραμμένη σε κείμενο κάποιου εκ των δύο ανωτέρω. Ο όρος useful idiots εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε άρθρο της Νιου Γιορκ Τάιμς το 1948, που αναφερόταν στις δημοτικές εκλογές της Ιταλίας. Με τον όρο αυτόν περιέγραφαν τους συμπαθούντες τον κομμουνισμό στις Δυτικές χώρες κι ιδίως διανοούμενους και ακτιβιστές που δεν ήταν μέλη των τοπικών Κ.Κ., αλλά ήταν ανεξάρτητοι, σοσιαλιστές, φιλειρηνιστές κτλ. Υπονοεί δε, ότι οι σοβιετικοί περιφρονούσαν τους δυτικούς ομοϊδεάτες τους και τους θεωρούσαν απλώς χρήσιμα εργαλεία, χειραγωγώντας τους για να πετύχουν τους σκοπούς τους.

Άντυ, θα ήθελα να πεις στους αναγνώστες μας, ποια ήταν η ακριβής στιγμή, κατά την οποία συνέλαβες την ιδέα του βιβλίου.
Το βιβλίο γράφτηκε σε δύο χρονικές περιόδους, με αρκετή απόσταση η μια από την άλλη. Η συγγραφή ξεκίνησε το 2015-2016, σε μια δύσκολη περίοδο για μένα, όταν κι ανακάλυψα ένα δημοσίευμα που ανέφερε πληροφορίες για την πιθανότητα, ο πίνακας του Πικάσο να βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή στη Γερμανία. Τότε ξεκίνησε και η έρευνα μου. Δυστυχώς όμως, λόγω πολλών προσωπικών προβλημάτων, το παράτησα για δύο ολόκληρα χρόνια ίσως και περισσότερο. Αυτό που αρχικά σκέφτηκα, ήταν ένα βιβλίο αφιερωμένο στα παιδιά μου και παράλληλα η αποτύπωση κάποιων προσωπικών απόψεων και βιωμάτων. Το βιβλίο διαθέτει μπόλικα και από τα δύο. 
Το ευτύχημα ήταν, ότι όταν ξανάρχισα το γράψιμο, το 2018, ήταν σαν να μην είχε περάσει μια μέρα από την πρώτη λέξη, λες και όλο αυτό το διάστημα ζυμωνόταν στο κεφάλι μου.

«Ο όρος useful idiots εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε άρθρο της Νιου Γιορκ Τάιμς, το 1948, που αναφερόταν στις δημοτικές εκλογές της Ιταλίας.»

Ασυνήθιστο θέμα επέλεξες κι αρκετά δύσκολο, μιας και μιλάμε για την κλοπή τριών πολύ σημαντικών έργων τέχνης, μέσα από το κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης. Μια κλοπή η οποία έκανε αίσθηση σε παγκόσμιο επίπεδο και δυστυχώς, δεν εξιχνιάστηκε ποτέ. Πες μας δυο λόγια γι' αυτό. 
Η κλοπή αυτή που έλαβε χώρα το 2012, χαρακτηρίστηκε από τον Τύπο ως η κλοπή του αιώνα για τη χώρα μας. Αφαιρέθηκαν τρία σημαντικά έργα τέχνης. Το πρώτο ήταν ο «Μύλος» (1905) από την πρώτη περίοδο του Ολλανδού Πιέτ Μοντριάν. Το δεύτερο ένα σχέδιο σε χαρτί, θρησκευτικής απεικόνισης των αρχών του 17ου αιώνα, που αποδίδεται στον Ιταλό Γκουλιέλμο Κάτσια (Μονκάλβο). Το τελευταίο και σημαντικότερο, το "πετράδι του στέμματος", όπως, πολύ γλαφυρά ανέφερε τότε η Έλενα Ακρίτα, ήταν το «Κεφάλι Γυναίκας» του Ισπανού ζωγράφου Pablo Picasso, που φιλοτεχνήθηκε το 1939. Ένα έργο ανυπολόγιστης, όχι μόνο εικαστικής αλλά και ιστορικής αξίας. Το έργο αυτό αποτελούσε -μέχρι και την στιγμή της κλοπής του- το τελευταίο πορτρέτο της Dora Maar, συντρόφου και μούσας του ζωγράφου και πολιτικής ακτιβίστριας, το οποίο δεν είχε πωληθεί. Ο καλλιτέχνης το δώρισε το 1949 στον Ελληνικό λαό, για την προσφορά του στην αντίσταση, επιδιώκοντας να αποδώσει φόρο τιμής για την εναντίωση του στον ναζισμό. Στο πίσω μέρος του πίνακα υπάρχει και χειρόγραφη αφιέρωση του καλλιτέχνη η οποία αναφέρει: «Pour le Peuple Grec, Hommage de Picasso» (Για τον ελληνικό λαό, Φόρος τιμής από τον Πικάσο). Αν κάποιος ανατρέξει στα γεγονότα και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες κλάπηκαν τα έργα, θα συμφωνήσει ότι εκτός από «κλοπή του αιώνα», πρόκειται και για την «ντροπή του αιώνα» για τη χώρα μας. Θύμωσα και απογοητεύτηκα όπως κάθε Έλληνας νομίζω όταν επιβεβαιώνεται για πολλοστή φορά η μνημειώδης αδυναμία μας να προστατεύσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά. Όπως πολύ σωστά επισήμανες, η υπόθεση δεν εξιχνιάστηκε παρά το γεγονός ότι αρχικά δόθηκαν κάποιες ελπίδες.

Τους ήρωες του βιβλίου σου, τους είχες εξαρχής στο πλάνο ή κάποιος από αυτούς "γεννήθηκε" κατά την συγγραφή του βιβλίου; 
Οι ήρωες πλάθονται και κινούνται στο χαρτί έτσι ώστε, να ενσαρκώσουν την ιστορία που θέλουμε να αφηγηθούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Παρότι το γράψιμο είναι μια δυναμική και όχι στατική διαδικασία, που όσο εξελίσσεται η πλοκή, ανοίγονται συνεχώς νέοι δρόμοι που δεν είχες φανταστεί αρχικά, οφείλω να ομολογήσω ότι στους χρήσιμους ηλίθιους οι βασικοί πρωταγωνιστές ήταν έτοιμοι, με σάρκα και οστά, από το ξεκίνημα. Η γέννηση στην πορεία αφορά μόνο σε δευτερεύοντες χαρακτήρες. 

Μίλησε μας για τους αναγνώστες σου. Πως δέχτηκαν τους "Χρήσιμους ηλίθιους"; Τι κριτικές αντιμετώπισες; Ποιο ήταν το καλύτερο και ποιο το χειρότερο σχόλιο που άκουσες;
Θα πρέπει να πω ότι η υποδοχή του βιβλίου ήταν απρόσμενα θερμή κι αυτό με χαροποίησε και με συγκίνησε ταυτόχρονα. Παράλληλα ανέβασε ψηλότερα, τον πήχη για το επόμενο. Αν κατάφερνα να ακουμπήσω με οποιονδήποτε τρόπο έστω και έναν αναγνώστη, για μένα το βιβλίο θα είχε πετύχει το σκοπό του. Ευτυχώς για τον εκδότη δεν ήταν μόνο ένας. Οι επιμέρους ενστάσεις αφορούν κυρίως σε ελάσσονα τεχνικά θέματα και προσωπικά γούστα, τα οποία λαμβάνονται πάντα σοβαρά υπόψιν εννοείται κι όχι τη συνολική αίσθηση που αποκόμισαν από το βιβλίο, η οποία απ' ότι φαίνεται, ήταν θετική. Θα αναφέρω ένα σχόλιο που με συγκίνησε, αφού πρώτα ευχαριστήσω όλους όσοι έκαναν τον κόπο να γράψουν την άποψη τους για τους Χρήσιμους Ηλίθιους: «Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου νιώθεις. Τη μοναξιά του χωρισμού, τη θλίψη που προκαλεί η απώλεια, την οργή που γεννάει ανάγκη για εκδίκηση, το άγχος που δημιουργούν τα μυστικά, τη γαλήνη που φέρνει ο έρωτας. Όταν κρατάς ένα βιβλίο, μυρίζεις, διαβάζεις, φαντάζεσαι. Αν σε αναγκάσει να νιώθεις, τότε έχει πετύχει το σκοπό του». 

Πως αντέδρασαν οι φίλοι και η οικογένειά σου, όταν άκουσαν ότι γράφεις βιβλίο; 
Νομίζω ότι οι περισσότεροι έπεσαν από τα σύννεφα. Δεν είχα δώσει δικαιώματα στη γειτονιά... (γελάει)

«Θύμωσα και απογοητεύτηκα όπως κάθε Έλληνας νομίζω, όταν επιβεβαιώνεται για πολλοστή φορά, η μνημειώδης αδυναμία μας να προστατεύσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά.»

Πριν από συγγραφέας, είσαι πατέρας. Πως συνδυάζονται εγκλεισμός, δύο υπερδραστήρια πιτσιρίκια και συγγραφή;
Όταν είμαι με τα πιτσιρίκια μου, κατά κανόνα δε γράφω. Βέβαια κάποια στιγμή που με είχε πιάσει συγγραφικός οίστρος και έγραφα μανιωδώς ενώ αυτά έβλεπαν ταινία, με ρώτησε η κόρη μου: «Τι γράφεις μπαμπούλη;» Της λέω: «βιβλίο αγάπη μου». «Πάλι;» με ρώτησε και δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το επιδοκιμαστικό του ύφους της. Κατά τον εγκλεισμό πάντως οφείλεις να γίνεις πιο εφευρετικός, ώστε να κρατήσεις το ενδιαφέρον τους μέσα στο σπίτι και να μην τα αφήσεις να χωθούν αποκλειστικά στα κινητά την τηλεόραση και τα τάμπλετ. Δοκιμάζεις σε μεγάλο βαθμό την υπομονή και τις αντοχές σου αλλά κερδίζεις πολλαπλά σε συναίσθηματα και ουσιαστική επαφή. Και πριν και μετά από συγγραφέας είμαι κυρίως μπαμπούλης.

Πρόσφατα, μετά από μια πρωτοβουλία της βιβλιοφιλικής ομάδας στο Facebook "Φίλοι Αστυνομικής Λογοτεχνίας", συμμετείχες σε ένα συλλογικό έργο, με θέμα την πανδημία του νέου Κορωνοϊού, το οποίο φέρει τίτλο "Κόκκινος συναγερμός". Μίλα μας γι' αυτό. Έχεις συμμετάσχει και στο παρελθόν σε παρόμοιες προσπάθειες; 
Ο Κόκκινος Συναγερμός ήταν μια υπέροχη πρωτοβουλία, κάτω από την ομπρέλα των Φίλων της Αστυνομικής Λογοτεχνίας και είμαι πολύ χαρούμενος που συμμετείχα σε αυτήν. Το δικό μου διήγημα είναι μια δυστοπία δοσμένη περισσότερο μέσω ενός εσωτερικού μονολόγου. Είναι όμορφο να πραγματοποιούνται τέτοια δημιουργικά δρώμενα, που έστω και λίγο, βοήθησαν κάποιους αναγνώστες να ταξιδέψουν, χωρίς να χρειαστεί να στείλουν μήνυμα 6 στο 13033. Αναρωτιέμαι και για τον εαυτό μου, αν δεν διάβαζα, πόσο πιο δύσκολη θα ήταν αυτή η περίοδος του εγκλεισμού.
Το 2019 συμμετείχα στην ποιητική συλλογή Ρευστά όρια, που εκδόθηκε από τον οίκο Εντύποις με πέντε ποιήματα, ενώ ένα διήγημα μου δημοσιεύτηκε στην Ηχώ της Άρτας μαζί με ανέκδοτα κείμενα πολύ αξιόλογων συγγραφέων της αστυνομικής λογοτεχνίας και όχι μόνο. Για το 2020 ήταν προγραμματισμένη η έκδοση δύο ακόμα συλλογικών έργων που συμμετέχω, το ένα που αφορά σε μικροδιηγήματα, από τις εκδόσεις Εντύποις και το άλλο μια ποιητική συλλογή, από τις εκδόσεις Mystory. Λόγω πανδημίας, όλα αυτά πήγαν λίγο πίσω δυστυχώς, καθώς ο χώρος του βιβλίου δέχεται μεγάλο πλήγμα. Και όχι μόνο αυτός ΒΕΒΑΙΑ. Τέλος, πρόσφατα είχα τη χαρά να δω ένα μικροδιήγημα μου να  βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά που βραβεύτηκαν σε λογοτεχνικό διαγωνισμό που διοργάνωσαν οι 121 λέξεις σε συνεργασία με τις εκδόσεις Anubis.

Μίλησέ μας για το νέο σου πόνημα. Απ' όσο γνωρίζω κοντεύει ή έχει ήδη ολοκληρωθεί. Υπάρχει κάποιο πλάνο σχετικά με το πότε θα το δούμε στα ράφια των βιβλιοπωλείων; 
Το νέο μου βιβλίο είναι επίσης αστυνομικό, ίσως πιο αστυνομικό από το πρώτο και ολοκληρώθηκε λίγο πριν το ποδαρικό του covid-19. Θα το χαρακτήριζα ένα hard boiled μυθιστόρημα, με αρκετά γρήγορη πλοκή και εξέλιξη, στακάτους διαλόγους αλλά και τον συνήθη για μένα κοινωνικό σχολιασμό, που εκτός του intellectuel αστυνόμου Αποστόλου, συμμετέχει ενεργά άλλος ένας παλιός μας γνώριμος, από το πρώτο βιβλίο. Όσον αφορά στον χρόνο έκδοσης, ρωτήστε καλύτερα τον εκδότη. Εγώ νίπτω τας χείρας μου. Πολύ σχολαστικά. Ένα πιστόλι θα βοηθούσε ίσως τη διαδικασία. Γνώμη μου. (ξανά το πονηρό γελάκι…) 

Τι θέματα σου αρέσει να διαβάζεις Άντυ και ποιο βιβλίο έχεις αυτή την περίοδο στο κομοδίνο σου; 
Είμαι σχεδόν παμφάγος στο διάβασμα, αν εξαιρέσεις την αισθηματική-ερωτική λογοτεχνία και νομίζω ότι αυτό με έχει βοηθήσει πολύ στο γράψιμο καθώς έχω πολλές προσλαμβάνουσες. Έχω βέβαια τα φεγγάρια μου, που διαβάζω συγκεκριμένα πράγματα με μανία. Θεωρώ ευτύχημα που μεγάλωσα σε ένα σπίτι που αγαπούσαν το βιβλίο κι έτσι γνώρισα και την κλασσική λογοτεχνία αρκετά νωρίς. Υπήρξε περίοδος που δεν διάβαζα πολύ λογοτεχνικά κείμενα αλλά καταβρόχθιζα οτιδήποτε αφορούσε ιστορία και πολιτική. Με την αστυνομική αλλά και τη φανταστική λογοτεχνία όπως και τη λογοτεχνία τρόμου, έχω μια σταθερή ερωτική σχέση πάντως, που ξεκίνησε από τα τρυφερά μου χρόνια και από τότε δεν έχω απιστήσει. Τουλάχιστον όχι για πολύ καιρό. Αυτή τη στιγμή διαβάζω το Ο Μπρουνέτι και ο κακός οιωνός, της Ντόνα Λεόν. Πρώτη γνωριμία με την κυρία. 

E-book ή έντυπο; Και γιατί; 
Μου είναι δύσκολο να διαβάζω σε ηλεκτρονική μορφή, αν και αναγνωρίζω και την οικολογική και την πρακτική παράμετρο όπου τα e book υπερτερούν. Απλά είμαι λίγο φετιχιστής με τα βιβλία και μάλλον είναι αργά για να το αλλάξω αυτό. Όπως λέει και ο Θαφόν  «ανέπνεω εκείνο το άρωμα χαρτιού και μαγείας που, περιέργως, κανένας ποτέ δε σκέφτηκε να εμφιαλώσει». Αυτό.

Πες μας έναν αγαπημένο Έλληνα συγγραφέα κι ένα ξένο. 
Πάντα νιώθω λίγο άβολα όταν πρέπει να διαλέξω έναν μόνο συγγραφέα. Από Έλληνες θα πω τον Βασίλη Ραφαηλίδη κι από ξένους τον Τζορτζ Όργουελ. 

Κλείνοντας, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω και πάλι, όχι μόνο για τη συνέντευξη αλλά και για το πανέμορφο διήγημά σου, το οποίο θα δημοσιευτεί προσεχώς στο blog μας. Καλή επιτυχία σε κάθε σου προσπάθεια!
Εγώ σ ευχαριστώ. Προς το παρόν όμως. Επειδή είναι η πρώτη συνέντευξη που δημοσιεύεται, για οτιδήποτε κακό συμβεί από δω και πέρα θα σε θεωρήσω υπεύθυνη! (δηλώνει με ύφος 10 καρδιναλίων)

Μπορείτε να βρείτε την άποψή μας για το βιβλίο του Άντυ εδώ.