Book Review: ΣΣΑΜΠΑΤ, της ΓΙΩΤΑΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ, από εκδόσεις BELL

(Της Γιώτας Βασιλείου)

Γνώρισα την εξαιρετική πένα της Γιώτας Κοντογεωργοπούλου το 2020, μέσα από το ντεμπούτο της στην ελληνική συγγραφική σκηνή, τη «Μυρωδιά του αχινού».  Ένα μυθιστόρημα ποταμός, που κάλυψε την ιστορία σχεδόν δύο αιώνων, ξεκινώντας από το Ληξούρι στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν έγιναν οι διαπραγματεύσεις για την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, και καταλήγοντας στην Ελλάδα του 2015, παραμονές του περιβόητου δημοψηφίσματος. Ένα μυθιστόρημα τόσο άρτια γραμμένο, τόσο μεστό και σφιχτοδεμένο, που και να ήθελα να βρω τρύπα στην πλοκή του δε θα μπορούσα. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να κυκλοφορήσει νέο βιβλίο της και να με αφήσει ασυγκίνητη. Πόσο μάλλον όταν στο εξώφυλλό του γράφει τις δυο μαγικές λεξούλες: Αστυνομικό μυθιστόρημα. 

«Σσαμπάτ» σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση είναι η μέρα της ξεκούρασης και αυτή την ημέρα οι άνθρωποι απέχουν από κάθε είδους ασχολία πνευματική, δημιουργική ή χειρωνακτική. Ασχολούνται μόνο με την προσευχή και την εξύψωση του πνεύματος. Στην ιστορία της Γιώτας την ημέρα αυτή, συγκεκριμένα το Σάββατο 25 Μαρτίου 1944, χαράματα του Ευαγγελισμού για τους Χριστιανούς και μέρα αργίας για τους Εβραίους, οι Γερμανοί εκτόπισαν 1900 σχεδόν Ρωμανιώτες Εβραίους και τους μετέφεραν στο Άουσβιτς κι από εκεί σε άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Από τις ιστορικές καταγραφές υπολογίζεται ότι πάνω από το 90% των ανθρώπων που μεταφέρθηκαν στα κολαστήρια των Ναζιστών βρήκε φρικτό θάνατο.

Όπως και στον «Αχινό» έτσι και στο «Σσαμπάτ» η Γιώτα επέλεξε ως σημείο έναρξης της ιστορίας της ένα πολύ σημαντικό ιστορικό γεγονός. Ξεκινάει λοιπόν την αφήγησή της από τον Εκτοπισμό των Εβραίων του 1944 και προχωρά προς τη σύγχρονη Ελλάδα όπου συναντάμε δυο διαφορετικά εγκλήματα που έλαβαν χώρα στο Βόλο και τη Σύρο, πριν από 15 και 26 χρόνια αντίστοιχα.  Όλα αυτά συνδυαστικά και μέσα από τα δαιδαλώδη μονοπάτια, που η Γιώτα με μοναδική μαεστρία χαράζει με την πένα της, μας οδηγούν στα Γιάννενα του σήμερα, σε κάποια εγκλήματα που συγκλονίζουν όχι μονάχα την τοπική κοινωνία αλλά και το πανελλήνιο. 

Δε θέλω να πω περισσότερα για την ιστορία γιατί ήδη ερωτοτροπώ με το σπόιλερ και δε θέλω να σας χαλάσω την απόλαυση του βιβλίου. Έτσι θα αρκεστώ να μοιραστώ μαζί σας τις εντυπώσεις μου, που ομολογουμένως, για μια ακόμη φορά είναι οι καλύτερες. Από πλευράς έρευνας, δεν το συζητώ, έχει πέσει πολύ μελέτη και αυτό φαίνεται σε κάθε σελίδα, σε κάθε αράδα. Από το λίγο που κοίταξα κι εγώ στο ίντερνετ (σιγά που δεν θα το έψαχνα κι εγώ το θέμα, τόσο ενδιαφέρον που ήταν), δε βρήκα τίποτα παραπάνω ή τίποτα που να μη συμφωνεί με όσα έχει γράψει η Γιώτα στο βιβλίο της. Υποθέτω πως η δημοσιογραφική της ιδιότητα, βοηθάει στην πραγματοποίηση της έρευνας, γι’ αυτό και στα δύο της έργα έχουμε απολαύσει τέτοια εξαιρετικά αποτελέσματα. 

Οι χαρακτήρες -και σε αυτό το βιβλίο πολλοί αριθμητικά- ήταν τέλεια σκιαγραφημένοι και αυτό που έχω να παρατηρήσω είναι πως κάποιοι από τους δευτερεύοντες αναδύονταν στην επιφάνεια, παίρνοντας στιγμιαία πρωταγωνιστικό ρόλο, είτε με μια φράση τους είτε με μια πράξη τους, αλλάζοντας τη δυναμική του έργου. Δεν ξέρω αν αυτό έγινε εσκεμμένα ως ένα συγγραφικό τερτίπι ή αν ήταν αθέλητο, ξέρω όμως ότι ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα τεχνική. 

Ως γνήσια βιβλιόφιλη και βιβλιοφάγος, λάτρεψα το γεγονός ότι η «καρδιά» της ιστορίας «χτυπούσε» σε ένα βιβλιοπωλείο. Γνωρίζω ότι ο κρυφός πόθος και καημός της συγγραφέα ήταν να έχει ένα δικό της βιβλιοπωλείο και φαντάζομαι πως το μεράκι/απωθημένο αυτό, της βγήκε στο μυθιστόρημα αυτό, προς τέρψη των αναγνωστών της. Και η ατμόσφαιρα των Ιωαννίνων…, αχ αυτή η ατμόσφαιρα! Τι όμορφη πόλη που είναι! Υπέροχα στιγμιότυπα της λίμνης, των χιονισμένων βουνών, παραμονές Χριστουγέννων! Με τις ολοζώντανες περιγραφές της η Γιώτα με ταξίδεψε στην αγαπημένη μου πόλη. 

Δε θέλω να κουράσω οπότε θα κλείσω κάνοντας μια αναφορά στο εξώφυλλο του βιβλίου. Σας έχω γράψει και άλλες φορές ότι με ενδιαφέρει η σημειολογία των εικόνων και τι έχει να μου «πει» ένα εξώφυλλο. Η αλήθεια είναι ότι το εξώφυλλο που επιλέχθηκε από τι εκδόσεις για το συγκεκριμένο βιβλίο μου φάνηκε κάπως αταίριαστο, αφού δεν θα περίμενα να δω κάτι τέτοιο σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Σε ένα μυθιστόρημα μυστηρίου ή τρόμου ναι. Αστυνομικό όμως; Όχι. Παρ’ όλ’ αυτά όταν έλαβα το βιβλίο και το μελέτησα από κοντά είδα ότι εν τέλη είναι πολύ έξυπνη η αναφορά που κάνει. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία της τριμελούς οικογένειας, που δεσπόζει στο κέντρο και παραπέμπει στο παρελθόν, το ύφος τους σκοτεινό, το βλέμμα τους ανέκφραστο, τα στόματα λεπτές γραμμές, το ύφος τους παγωμένο. Λες και οι ψυχές των ανθρώπων αυτών, φυλακισμένες αιώνια στο φωτογραφικό χαρτί, κρίνουν και κατηγορούν την ανθρωπότητα που επέτρεψε να τους συμβεί αυτό το κακό. Από την άλλη οι λεκέδες του αίματος που χύθηκε και θα βαραίνει για πάντα τη μνήμη και την ψυχή αυτών που το έχυσαν. Well done Bell Books!

Συνοψίζοντας λοιπόν, το «Σσαμπάτ» της Γιώτας Κοντογεωργοπούλου είναι ένα εξαιρετικό αστυνομικό μυθιστόρημα, με ιστορικές αναφορές, του οποίου οι ανατροπές ξεκινάνε από το εξώφυλλο! Μην το χάσετε!

Καλές αναγνώσεις!

Διαβάστε περισσότερα ή αγοράστε το βιβλίο εδώ.